Để thực hành Yoga Trung Ấm (Bardo), người ta trước hết cần hiểu những nguyên lý căn bản của Trung Ấm, sự hiểu biết có thể tìm thấy ở nhiều nguồn. Đọc rộng về chủ đề này từ nhiều Kinh và Tantra là điều cần thiết.
Bây giờ tôi sẽ diễn tả tóm tắt hiện tượng chết :
(1) Khi Sắc Uẩn bắt đầu tan rã, người ta cảm thấy yếu đến kiệt sức. Khi Địa đại bắt đầu tan rã, thân thể trở nên khô khốc ; khi căn mắt tan rã, người ta không thể chuyển động tròng mắt hay thấy rõ được nữa ; khi yếu tố Đại Viên Cảnh Trí(23) bắt đầu biến mất (với người ta), tâm thức trở nên rất mờ đục và tối tăm…
(2) Khi Thọ Uẩn bắt đầu tan rã, người ta cảm thấy uể oải và tê liệt ; khi Thủy đại tan rã, những bài tiết trong thân ngừng lại ; khi căn tai tan rã, người ta không thể nghe nữa ; khi yếu tố Bình Đẳng Tánh Trí biến mất, người ta không thể phân biệt giữa lạc và khổ.
(3) Khi Tưởng Uẩn bắt đầu tan rã, người ta không thể thấy vật nào ở bên ngoài ; khi Hỏa đại tan rã, người ta không thể tiêu hóa ; khi căn mũi bắt đầu hư hỏng, khí phía trên chảy xuống dưới và không đều đặn ; khi căn để ngửi tan rã, người ta không thể phân biệt được mùi ; khi yếu tố Diệu Quan Sát Trí biến mất, người chết không thể nhận ra người thân đứng chung quanh.
(3) Khi Hành Uẩn tan rã, người ta không thể làm gì nữa cả ; khi yếu tố khí tan rã, Mười Khí sẽ trở lại nơi mà từ đó chúng đã đến ; khi căn lưỡi tan rã, lưỡi rút lại và dày ra ; khi căn nếm hư hoại, người ta không thể phân biệt các vị ; khi yếu tố Thành Sở Tác Trí biến mất, người ta không thể hành động hay có ý muốn.
Theo Kinh Văn khác, có những thông tin về cái chết như sau :
(1) Khi Địa đại tan vào trong Thủy đại, dấu hiệu bên ngoài là người ta không thể cử động thân, cảm thấy như mất hết mọi điểm tựa và sắp sụp đổ. Nó muốn kêu lên “Làm ơn giúp tôi đứng dậy !” Dấu hiệu bên trong là thức hiện ra như những đám mây khói cuộn xoáy.
(2) Khi Thủy đại tan vào trong Hỏa đại, dấu hiệu bên ngoài là khô cạn hết các nước bài tiết ; dấu hiệu bên trong là thức hiện ra như những ảo ảnh thay đổi và tất cả ba mươi ba tư tưởng phân biệt của sân(23) lắng xuống.
(3) Khi Hỏa đại tan vào trong Phong đại, dấu hiệu bên ngoài là một sự sút giảm mạnh mẽ thân nhiệt, trong khi những ngón tay và ngón chân tê cóng ; dấu hiệu bên trong là thức hiện ra như là một lập lòe lờ mờ của đom đóm, và bốn mươi tư tưởng phân biệt của tham lắng xuống.
(4) Khi Phong đại tan vào trong Thức đại, dấu hiệu bên ngoài là hơi thở ra của người đang chết trở nên rất dài và hơi thở vào rất ngắn. Dấu hiệu bên trong là thức xuất hiện như ánh sáng đèn trong trẻo và ổn định, và tất cả bảy tư tưởng phân biệt của si (vô minh) lắng xuống.
… Theo Kinh điển, những dấu hiệu này của cái chết xuất hiện lần lượt hay tất cả trong một lần, tùy theo mỗi cá nhân.
Khi những nguyên tố vi tế tan rã, người chết sẽ có những kinh nghiệm như sau :
(1) Khi ý thức tan vào trong Ánh Sáng của Xuất Hiện, nó sẽ thấy ánh sáng như ánh sáng trăng trong một bầu trời không mây.
(2) Khi Ánh Sáng của Xuất Hiện tan vào Ánh Sáng của Tăng Trưởng, nó sẽ thấy một vệt ánh sáng màu xanh pha đỏ như lúc bình minh.
(3) Khi Ánh Sáng của Tăng Trưởng tan vào Ánh Sáng của Đạt Đến, nó sẽ kinh nghiệm bóng tối hoàn toàn và mất hết ý thức.
(4) Trạng thái vô thức này lại sẽ tan vào trong Ánh Sáng, và một cái Không sáng tỏ và trong suốt như bầu trời không mây lúc bình minh – vượt khỏi mọi nhiễm ô vi tế của ba giai đoạn trước – sẽ xuất hiện. Đây là Ánh Sáng của Cái Chết chân thật hay là Ánh Sáng Bổn Nguyên…
Khi những nguyên tố khác nhau tan biến, cái này lần lượt sau cái kia, nguyên tố khí sẽ cuối cùng tan vào thức ở Trung Tâm Tim. Bấy giờ Hạt trắng ở Trung Tâm Đầu sẽ đi xuống, và Hạt đỏ ở Trung Tâm Rốn sẽ đi lên, và hai hạt sẽ hợp với nhau ở Trung Tâm Tim. Khi những Hạt trắng và đỏ hoàn toàn hòa lẫn, Ánh Sáng của Cái Chết sẽ xuất hiện. Mỗi chúng sanh trong sáu cõi đều sẽ thấy Ánh Sáng của Cái Chết một lần lúc chấm dứt cuộc đời, nhưng tiếc thay, họ đã không nhận ra nó và nắm giữ nó…