Đây là một bản dịch rút ngắn chương hai mươi hai của Pema Karpo và một trích dẫn từ Shingta Chenpo về kết quả của con đường tu hành. Nó diễn tả năm Thân Phật và năm Trí Huệ Bổn Nguyên, kết quả rốt ráo của sự tu hành theo Kinh và Tantra.

Chư Phật mười phương ban quán đảnh Đại Quang cho những Bồ tát đạt đến sự chấm dứt của địa thứ mười. Ngay tức thời, những Bồ tát thành tựu nhiều loại định như Kim Cương Định, mà chư vị chưa đạt được trước đó.

Nhờ vậy, các vị đạt Phật quả và tự nhiên thành tựu (trạng thái) Pháp Vương Vũ Trụ. Vào lúc đó, nền tảng phổ quát (cái sanh ra thân tâm thế giới, chúng sanh – bản Việt) với những dấu vết của nó chấm dứt, cũng như tiến trình của tâm và những biến cố tâm thức. Khi những cấu uế được tẩy sạch, đồng thời mọi đức hạnh vốn thành tựu tự nhiên, bản tánh của tinh túy sáng rỡ trong chính mình khai triển, như dĩa mặt trời tròn vẹn tỏa sáng trong bầu trời không mây….

Vào lúc đó, những Bồ tát đạt sự thành tựu Thân Tối Hậu, sự dừng dứt những tạo tác và Báo thân-như-viên ngọc-như ý, nó tự nhiên thành tựu hay khởi sanh (từ trạng thái của Thân Tối Hậu) và tự do với những ý niệm. Hoạt động Phật của các vị, những biểu lộ bất tận, tỏa khắp mọi cõi của chúng sanh đang tu hành và xuất hiện trước mỗi chúng sanh….

Do đã giải thoát sự che chướng của những hình tướng xuất hiện của những thân thể trong ba cõi, các Bồ tát xuất hiện trong hình thức năm thân Kim Cương. Do đã giải thoát những chủ thể, tám thức, các Bồ tát xuất hiện trong tinh túy của năm Trí Huệ Bổn Nguyên….

Về (kết quả của con đường tu hành), có ba phương diện : những Thân Phật, chúng là nền tảng ; những Trí Huệ Bổn Nguyên, chúng đặt nền trên những thân và những hoạt động Phật.

NĂM THÂN

Có nhiều cách để xếp loại những thân Phật ; chẳng hạn, thành ba, bốn và năm thân. Ở đây, theo Mayajala, loại tantra bất nhị, chúng được xếp thành năm loại. Trong Manjusrinama-sangiti có nói :

Phật là bản tánh của năm thân.
Bậc Pháp Vương là bản tánh của năm Trí Huệ Bổn Nguyên….

(a) Thân Tối Hậu (Pháp thân) : Nó là sự tự do khỏi tạo tác và nó là nguồn gốc tối thượng, cõi giới rỗng rang bao la, như bầu trời cho (sự khởi sanh) những đức hạnh khác nhau của Phật. (b) Báo thân : Từ trạng thái của Thân Tối Hậu, nó xuất hiện như năm loại (bộ) chư Phật, như mặt trời và mặt trăng chiếu sáng (trên bầu trời). Đối với các Bồ tát ở trong địa thứ mười, nó xuất hiện như (một bản sao) của năm bộ chư Phật và những cõi Phật của các ngài, tương tự (với những cái thật). (c) Hóa Thân : Đối với những chúng sanh bất tịnh, nó xuất hiện trong ba phạm trù (phô diễn) ; chẳng hạn, sự Biểu Lộ của bậc Giác Ngộ Tối Thượng như sự khởi sanh của những phản chiếu của mặt trời và mặt trăng trong nước trong…. Ba phạm trù của Hóa thân là : Hóa thân của Nghệ thuật, những hình thức của thân ngữ tâm (của chư Phật) như hình vẽ, chúng được làm ra hay khởi sanh tự nhiên như là sự vật làm cho chúng sanh phát sanh công đức…. Hóa thân của Sự Sanh Ra, sự biểu lộ như là một người cao cả (Bồ tát) và v.v…. để bảo vệ cho chúng sanh khỏi các việc như đói kém, bệnh tật. Sự biểu lộ như bậc Giác Ngộ Tối Thượng, như những bậc hiền triết diễn bày mười hai công hạnh của Phật….

Hai thân tiếp theo thì giống như ba thân đầu trong tinh túy, nhưng từ quan điểm những đức hạnh (mà chúng được phân thành hai thân riêng biệt). Thân Đại Lạc vô nhiễm là phương diện toàn khắp hay tinh túy của ba thân. Thân Đại Lạc và Thân Tinh Túy là đồng nghĩa. Thân Kim Cương là phương diện của bản tánh bất hoại của trạng thái giác ngộ…. (d) Thân Đại Lạc : Nó là bản tánh của Ba Thân, tinh túy của sự không hiện hữu như đơn nhất hay đa thù, và nó là Đại Lạc không thể quan niệm, tinh túy vô nhiễm toàn khắp và không tách biệt trong mọi thân Phật và những Trí Huệ Bổn Nguyên. Thế nên không có cái gì khác ngoài Đại Lạc…. (e) Thân Kim Cương : Bởi vì nó đã đoạn trừ tất cả những che chướng nhị nguyên và đã phát triển mọi đức hạnh, nó là Thân của Toàn Giác. Vì nó không bao giờ giảm sút khỏi sự giải thoát hoàn toàn, và vì nó không biến đổi, nó là Thân Kim Cương….

Năm thân không hiện hữu như những bản chất riêng rẽ. Chúng là tự-trí huệ bổn nguyên của Phật và là một cõi giới tối hậu…. Phương diện tinh túy-tánh Không của định quang minh, nó được thấu suốt (khi đạt giác ngộ), được gọi là Thân Tối Hậu. Bản tánh sáng tỏ của nó được gọi là Báo thân. Xuất hiện trong nhiều (hình thức và hoạt động), nó được gọi là Hóa thân. Sự không tách biệt của những nhiễm ô cần được tịnh hóa với sự chứng ngộ bản tánh được gọi là Thân Kim Cương. Cái một vị đại lạc của nó được gọi là Thân Tinh Túy Đại Lạc.

NĂM TRÍ HUỆ BỔN NGUYÊN

Năm Trí Huệ Bổn Nguyên đặt nền trên Năm Thân…. Trí Huệ Bổn Nguyên của Cõi Giới Tối Hậu là trí huệ của Thân Tối Hậu. Trí Huệ Bổn Nguyên Như Tấm Gương là trí huệ của Báo thân. Trí Huệ Bổn Nguyên của Bình Đẳng là trí huệ của Thân Đại Lạc. Trí Huệ Bổn Nguyên Phân Biệt và Trí Huệ Bổn Nguyên của Thành Tựu (Diệu Quan Sát Trí và Thành Sở Tác Trí) là những trí huệ của Hóa thân. Tất cả chúng đều ở trong Thân Toàn Giác (hay Thân Kim Cương). Năm Trí Huệ Bổn Nguyên hiện diện trong tánh giác bổn nhiên, tinh túy thành tựu tự nhiên (trong tất cả chúng sanh). Nhưng chúng không biểu lộ vì chúng bị che chướng đối với người còn ở trên con đường tu hành. Có hai cách cho những Trí Huệ Bổn Nguyên biểu lộ : được tự-sanh khởi do sự tịnh hóa năm che chướng, và bởi sự xua tan (những che chướng đối với những trí huệ bổn nguyên) với năm phương tiện :

(a) Sự tan biến của nền tảng phổ quát và v.v….
Trong Kinh Kayatraya (vatara) có nói :

Sự tan biến của nền tảng phổ quát vào trong cõi giới tối hậu là Trí Huệ Bổn Nguyên của Cõi Giới Tối Hậu. Sự tan biến của thức của nền tảng phổ quát vào trong cõi giới tối hậu là Trí Huệ Bổn Nguyên Như Tấm Gương. Sự tan biến của thức của tâm vào trong cõi giới tối hậu là Trí Huệ Bổn Nguyên của Bình Đẳng. Sự tan biến của tâm ô nhiễm vào trong cõi giới tối hậu là Trí Huệ Bổn Nguyên Phân Biệt. Sự tan biến của những thức của năm giác quan vào trong cõi giới tối hậu là Trí Huệ Bổn Nguyên của Thành Tựu.

Cũng thế, do sự tịnh hóa năm nhiễm ô phiền não, năm Trí Huệ Bổn Nguyên hiện khởi…. Sự tịnh hóa của tham muốn là Trí Huệ Bổn Nguyên Phân Biệt. Sự tịnh hóa của sân giận là Trí Huệ Bổn Nguyên Như Tấm Gương. Sự tịnh hóa của si (vô minh) là Trí Huệ Bổn Nguyên của Cõi Giới Tối Hậu. Sự tịnh hóa của kiêu mạn là Trí Huệ Bổn Nguyên của Bình Đẳng. Sự tịnh hóa của đố kỵ là Trí Huệ Bổn Nguyên của Thành Tựu. Phương diện của những nhiễm ô cần phải tịnh hóa và chuyển hóa thì giống như những đám mây.

(b) Năm phương diện để xua tan những che chướng là : Bằng cách học những lời và nghĩa của Pháp người ta xua tan những che chướng để thấy được Trí Huệ Bổn Nguyên Như Tấm Gương. Cũng thế, thiền định về Bồ đề tâm, sự bình đẳng đối với tất cả chúng sanh, là để cho Trí Huệ Bổn Nguyên của Bình Đẳng. Ban những giáo lý cho những người khác là để cho Trí Huệ Bổn Nguyên Phân Biệt. Phụng sự những nhu cầu của những người khác là để cho Trí Huệ Bổn Nguyên của Thành Tựu. Bằng cách tham thiền tánh Như người ta xua tan những che chướng cái thấy Trí Huệ Bổn Nguyên của Cõi Giới Tối Hậu.

Tinh túy của những Trí Huệ Bổn Nguyên : Hiểu biết tinh túy của bản tánh tối hậu, sự dừng dứt của những tạo tác, là Trí Huệ Bổn Nguyên của Cõi Giới Tối Hậu. Hiểu biết bản tánh của những hiện tượng như là định quang minh là Trí Huệ Bổn Nguyên Như Tấm Gương. Hiểu biết mọi sự là tánh bình đẳng và một vị là Trí Huệ Bổn Nguyên của Bình Đẳng. Hiểu biết tất cả chi tiết của những hiện tượng không lầm lẫn là Trí Huệ Bổn Nguyên Phân Biệt. Hiểu biết tất cả những hiện tượng mà không có những che chướng là Trí Huệ Bổn Nguyên của Thành Tựu….

(Năm Trí Huệ Bổn Nguyên có thể gồm vào hai Trí Huệ Bổn Nguyên của Hiểu Biết Trí Huệ Bổn Nguyên của Cõi Giới Tối Hậu và Trí Huệ Bổn Nguyên của Bình Đẳng gồm vào trong Trí Huệ Bổn Nguyên của Hiểu Biết tánh Như. Nó không ý niệm hóa hiện tượng của sanh tử và niết bàn như là một hay riêng khác. Nó trụ không tách lìa trong Thân Tối Hậu, như hư không tự do khỏi những tạo tác. Những Trí Huệ Bổn Nguyên Như Tấm Gương, Thành Tựu và Phân Biệt được bao gồm trong Trí Huệ Bổn Nguyên của Hiểu Biết Tất Cả Sai Biệt. Nó thấy và biết tất cả những hiện tượng vô tận. Vì lòng bi của chư Phật không có giới hạn, nó thấy toàn bộ vũ trụ. Dù trong một cái gì nhỏ như hạt cải, một hệ thống thế giới và chúng sanh vô biên xuất hiện và Phật phụng sự cho những nhu cầu của họ….

NHỮNG HÀNH ĐỘNG CỦA PHẬT

Những hoạt động của Phật là sự phô diễn biểu lộ của Trí Huệ Bổn Nguyên của Thành Tựu. Những hoạt động ấy tức thời xuất hiện khắp nơi, bất cứ chỗ nào có chúng sanh, trong hình thức những thân Phật, những giáo lý…. cho bất cứ người nào tu hành được.

SỰ TAN BIẾN NHỮNG SẮC THÂN

Khi có một bình chứa đầy nước, những phản chiếu của mặt trăng tan biến tự nhiên vào chính mặt trăng. Cũng thế, nếu không có bình chứa nước của những chúng sanh tiếp nhận, sự phản chiếu của mặt trăng, tức là những thân biểu lộ của chư Phật, chúng xuất hiện trong tri giác của chúng sanh, sẽ không hiện hữu nữa. Không có gì khác ngoài trạng thái Báo thân tự-xuất hiện. Sự tan biến của Hóa thân vào Báo thân chỉ là một tiến trình trên danh nghĩa và nó không giống với một cái gì tan biến vào một cái gì khác. Mặt trăng cũng tan biến vào sự sáng tỏ nội tại của nó trong những ngày trăng non. Tương tự, Báo thân tự-xuất hiện tan biến vào sự sáng tỏ nội tại của cõi giới Báo thân, và điều đó được gọi là an trụ trong cõi giới trí huệ bổn nguyên. Vào điểm đó, trí huệ tự-giác phân biệt đạt đến trí huệ bổn nguyên vi tế nhất, và đây là thời gian của trạng thái tham thiền vô cùng và tột bậc.