Số lượng dồi dào liên tục gia tăng của những kinh sách liên quan tới nền văn hóa và tôn giáo Tây Tạng đã gây ảnh hưởng và đồng thời làm mở rộng quan điểm của Tây phương. Một số ít trong những ấn phẩm này đề cập đến cuộc sống và nền văn hóa của chúng ta(1) một cách quân bình, thảo luận về chúng trong bối cảnh thích hợp. Tuy nhiên, đa số sách đã nhắm vào một phương diện của Tây Tạng trong sự tách biệt với tổng thể. Điều này có thể tạo ra ở độc giả một cách hiểu rời rạc về Tây Tạng. Tác phẩm được giới thiệu ở đây -MO: Phương pháp tiên tri Tây Tạng - cần được nhìn trong bối cảnh toàn bộ nền văn hóa Tây Tạng. Không nên xem phương pháp tiên tri Mo như một thực hành tôn giáo không xác thực, tách biệt với giáo lý sâu xa của Đức Phật, vốn là nền tảng cho đời sống của người dân Tây Tạng.

Trong Phật giáo, đặc biệt là trong truyền thống Phật giáo Đại thừa, chúng ta được dạy rằng điều thiện tốt nhất là làm lợi lạc cho chúng sinh. Điều này được thể hiện rõ ở các vị Bồ Tát, những người nỗ lực đạt đến sự giác ngộ thanh tịnh và viên mãn chỉ vì sự lợi lạc cho tất cả chúng sinh. Rất nhiều Kinh điển khác nhau dạy chúng ta rằng một vị Bồ Tát không nên do dự trong việc sử dụng bất kỳ phương tiện nào có thể đem lại hạnh phúc tạm thời cũng như rốt ráo cho mọi chúng sinh. Chư Bồ Tát hoan hỷ cứu giúp chúng sinh bằng cách truyền dạy các giá ohuấn tâm linh, ban cho những tài vật như thuốc men, thực phẩm,cùng với sự an ổn không sợ sệt, lòng từ ái và chỉ dạy cho chúng sinh về cách ứng xử với những vất vả nhọc nhằn trong đời sống thế tục. Vì chư Phật luôn sẵn có sự hiểu biết thấu suốt về nhân quả của mọi trường hợp cũng như sự quán chiếu sâu vàothực tánh rốt ráo của chúng nên việc sử dụng phương pháp tiên tri Mo cho thấy có thể mang lại lợi lạc nếu được kết hợp với lòng tin kiên cố và sự thiền định nhất tâm hướng về chư Phật. Vì thế, Mo là một trong những phương tiện để giúp những chúng sinh chưa giác ngộ có thể nương tựa vào sự trợ giúp của chư Phật để vượt qua những tình huống khó khăn trong đời sống hằng ngày của họ
Phương pháp tiên tri Mo có hai chức năng chủ yếu. Trước hết, đây là một phương pháp cho phép ta tự mình nhận ra một tình huống hay sự kiện một cách rõ ràng. Kế đó, nếu chúng ta sử dụng phương pháp này cho người khác với động cơ đúng đắn của việc thực hành một sự bố thí vô ngã - như từng được thực hiện một cách rộng rãi bởi nhiều bậc Thầy vĩ đại của Tây Tạng -thì đây sẽ là một phương tiện thúc đẩy sự thực hành Bồ Tát đạo.
Ngoài ra, phương pháp tiên tri Mo còn có một chức năng thứ yếu nữa. Giáo lý trọng tâm và sâu xa nhất của Đức Phật là giáo lý Duyên khởi (Pratitya Samutpada)(2) có thể được hiểu như là “có nguồn gốc phụ thuộc nhau” hay“sự sinh khởi phụ thuộc lẫn nhau”
. Giáo lý này giải thích đồng thời bản chất sự tác động hỗ tương của những nguyên nhân và điều kiện (duyên) trên bình diện tương đối, thế tục của thực tại, cũng như bản chất của tánh Không-hay vô ngã-trên bình diện tối hậu của thực tại. Mặc dù cần phải có những nỗ lực tinh tấn trong thiền định và nội quán mới có thể đạt được sự chứng ngộ lý duyên sinh, nhưng một phương pháp như Mo giúp ta hé mở một thoáng nhìn về sự tương thuộc cùng với vai trò của nhân quả trong thế giới ta đang sống và hy vọng là có thể khơi dậy trong ta sự quán chiếu những điều đó ở một mức độ sâu xa hơn.
Nhiều hệ thống phương pháp của Mo đã từng được sử dụng ở Tây Tạng. Phương pháp trình bày ở đây được vị Đạo sư vĩ đại là Jamgon Mipham biên soạn từ những Tantra thiêng liêng do đức Phật thuyết giảng, đã tạo được sự tin cậy nhờ vào năng lực tâm linh và trí tuệ của Đức Văn Thù - vị Bồ Tát hiện thân cho sự toàn tri của tất cả chư Phật. Chính thánh ngữ cô đọng của Đức Văn Thù trong linh chú, OM AH RA PA TSA NA DHI và sự thiêng liêng của trí tuệ toàn tri của Ngài đã giúp chúng ta đạt được một câu trả lời chính xác phản ánh sự tương tác của những điều kiện liên quan đến tình huống đang xét và hệ quả của nó. Trong kinh Mansjushri Nama Samgiti (Tụng niệm thánh hiệu của đức Văn Thù), chính đức Phật đã thuyết dạy những phẩm tính vĩ đại của Đức Văn Thù và nói rằng thần chú OM AH RA PA TSA NA DHI của Ngài là sự hiển lộ của trí tuệ được chứng nghiệm bởi tất cả những bậc giác ngộ. Do đó, bằng cách nương vào sự gia hộ bi mẫn của Đức Văn Thù và năng lực thần chú của Ngài, bạn sẽ tin chắc được rằng trí tuệ của tất cả những bậc giác ngộ đang tự hiển lộ trong việc gieo con súc sắc. Hai dịch giả bản Anh ngữ của quyển “Mo -Phương pháp tiên tri Tây Tạng ” là Lobsang Dagpa và Jay Goldberg đã khảo sát Giáo pháp ở nhiều cấp độ và sự thông hiểu kinh điển của họ bộc lộ rõ trong tác phẩm xuất sắc này. Bản dịch của họ giúp thêm cho những người sử dụng tiếng Anh một tác phẩm bổ sung vào nền văn học chuẩn xác đang phát triển nói về đất nước Tây Tạng của chúng ta.
H. H. SAKYA TRIZIN
Chú thích:
(1)Tức nền văn hóa Tây Tạng, theo lời người viết tự xưng.
(2)Thuật ngữ được viết trong tiếng Sanskrit là pratītyasamutpāda , tiếng Pāli là paticcasamuppāda , và được dịch sang Hán Việt là duyên khởi (緣起) hay nhân duyên sinh.