1 Trí tuệ sẽ giúp người tu thấy Tứ Thánh Đế, hiểu rõ đường tu này sẽ phá hủy tất cả tham muốn về sinh hữu.

2 Bụi do gió thổi lên, và sẽ nhờ mưa lắng xuống; tương tự, người có mắt tuệ, toàn bộ tâm ý sẽ tịch lặng.

3 Tri kiến đó giúp người tu kết thúc sinh và tử, giải thoát người tu ra khỏi thế gian, đó là đệ nhất tri kiến.

4 (273) Tứ Đế là sự thật tối thắng; Bát Chánh là đường đạo tối thắng; Ly tham là pháp tối thắng; người Thấy Pháp là tối thắng giữa loài hai chân.

5 (277) Tất cả pháp hữu vi đều vô thường; thấy tri kiến đó, sẽ hết khổ: đây là đường thanh tịnh toàn hảo.

6 (278) Tất cả pháp hữu vi đều khổ; thấy tri kiến đó, sẽ hết khổ: đây là đường thanh tịnh toàn hảo.

7 (279) Tất cả pháp hữu vi đều là không; thấy tri kiến đó, sẽ hết khổ: đây là đường thanh tịnh toàn hảo.

8 Tất cả pháp hữu vi đều là huyễn ảo; thấy tri kiến đó, sẽ hết khổ: đây là đường thanh tịnh toàn hảo.

9 (276) Ta đã dạy con đường dứt khổ sinh hữu. Như Lai là thầy, tự các ngươi phải ra sức đi tới Niết bàn.

11 (274) Duy đường này, không đường khác, tới tri kiến thanh tịnh; chú tâm đường này, sẽ xa lưới Ma.

12 Đường này thẳng, tới thế giới khác; đường này độc đạo, tới biển thanh tịnh. Ngài Thích Ca Mâu Ni, với định và huệ, dạy về đường đạo này cho nhiều chúng sinh.

13 Thấy đường dứt bỏ sanh tử, ta với tâm từ bi dạy đường duy nhất này. Sau khi vượt qua dòng sông tội lỗi, ta dạy người khác vượt sông như ta đã qua bờ.

14 Đường này tới tịch diệt hoàn toàn, bình an, thanh tịnh; đường này dứt bỏ luân hồi sinh tử; phương tiện phân biệt tất cả pháp giới: đường này do người mắt tuệ dạy.

15 Như nước Sông Hằng chảy xiết, rồi tan vào biển, người đi lối tri kiến toàn hảo này rồi sẽ tịch diệt cái chết.

16 Đức Phật, tâm từ với chúng sinh, đã chuyển bánh xe Pháp, trước giờ chưa từng có, là Đấng Bảo Vệ, thầy của trời người, vượt bờ sinh hữu -- con xin kính lễ.

17 Người giữ 3 thiện hạnh (xả ly, yêu thương, từ bi), và rời 3 ác hạnh (tham ái, sân hận, hiềm khích) sẽ tới bình an; như bụi do mưa lắng xuống, khi tâm và thân an định, người đó hỷ lạc vô cùng với trí tuệ tối thắng.

18 Tâm người đó vào 3 pháp định (không, vô tướng, vô nguyện), thiền trong vắng lặng với 4 tâm vô lượng (từ, bi, hỷ, xả); quán chiếu như thế, người trí gỡ hết trói buộc, tự giải thoát khỏi 3 miền (tham, sân, si) bằng 3 phương tiện (giới, định, huệ).

19 Lấy trí tuệ làm binh khí, lấy tinh tấn làm sức mạnh, người đó tự quán chiếu, giữ tâm định, vui trong thiền, hiểu rõ sinh và diệt của các pháp thế gian, sẽ hoàn toàn giải thoát: ai hiểu rõ pháp tịch diệt của thế gian, ta nói đó là người đã đạt pháp vô sinh và đã tới bờ kia.

20 Người chú tâm vào Bát Thánh Đạo, con đường thẳng, sẽ tới bất tử; theo đường này, người đó sẽ thấy an lạc như ý, và xứng đáng được ca ngợi.

Hết Phẩm 12, về Thánh Đạo

Ghi nhận: Nhan đề phẩm này trong bản Rockhill là “The Way” – trong hai bản Iyer và Sparham cùng dịch là “The Path.” Đều có nghĩa là con đường, lối đi, phương pháp tu để giải thoát. Nơi đây, xin dịch là Thánh Đạo.

Tri kiến giải thoát là cần nhìn ra Tứ Diệu Đế (Khổ, Tập, Diệt, Đạo), còn gọi là Tứ Thánh Đế, gọi tắt là Tứ Đế, tức Bốn Sự Thật Vi Diệu do Đức Phật chỉ ra.

Con đường giải thoát là Bát Chánh Đạo (chánh kiến, chánh tư duy, chánh ngữ, chánh nghiệp, chánh mạng, chánh tinh tấn, chánh niệm, chánh định), còn gọi là Bát Thánh Đạo, hay Đường Đạo Tám Nhánh, gọi tắt là Bát Chánh, là con đường duy nhất để giải thoát -- nằm trong Đạo Đế.