When the mind arises, birth and death arise;
when the mind vanishes, birth and death vanish.
Originally emptiness – birth and death in nature are void.
Illusionary manifestation – this unreal body is being gone.

When you see affliction and bodhi fading, 
hell and heaven will themselves wither, 
the fire oven and the boiling oil will cool soon, 
and the mountain of knives and the tree of swords will break up all.

The hearers meditate; I don’t.
The bodhisattvas give dharma talks; I tell the truth.
Life is itself illusionary, and so is death. 
The four elements are originally empty; where did they emerge from?

Don’t behave like a thirsty deer chasing the mirage, 
and searching east then west endlessly.
The Dharma Body neither comes nor goes; 
the True Nature is neither right nor wrong.

After arriving home, you should not ask for the way anymore.
After seeing the moon, you need not to look for the finger.
The unenlightened persons erroneously fear of birth and death.
The enlightened have fully insight, and live at ease.

TUỆ TRUNG THƯỢNG SĨ (1230 - 1291)

(COMMENT: Tue Trung was not a monk, but he was a prominent Zen master. His poetry is so beautiful and powerful. Just like Zen itself.)

Tâm mà sanh chừ sanh tử sanh 
Tâm mà diệt chừ sanh tử diệt. 
Sanh tử xưa nay tự tánh không 
Thân huyễn hóa này rồi sẽ diệt. 

Phiền não Bồ-đề thầm tiêu mòn 
Địa ngục thiên đường tự khô kiệt. 
Lò lửa dầu sôi chóng mát lành 
Cây kiếm núi đao liền gãy hết. 

Thanh văn ngồi thiền, ta không ngồi 
Bồ-tát nói pháp, ta nói thật. 
Sống tự dối sống, chết dối chết 
Bốn đại vốn không, từ đâu khởi. 

Chớ như nai khát đuổi sóng nắng 
Chạy đông tìm tây không tạm nghỉ. 
Pháp thân không đến cũng không đi 
Chân tánh không phải cũng không quấy. 

Đến nhà, nên biết thôi hỏi đường 
Thấy trăng, đâu nhọc tìm tay ấy. 
Kẻ ngu điên đảo sợ sống chết 
Người trí thấy suốt nhàn thôi vậy. 

SANH TỬ NHÀN NHI DĨ 

 Tâm chi sanh hề sanh tử sanh 
 Tâm chi diệt hề sanh tử diệt 
 Sanh tử nguyên lai tự tánh không 
 Thử huyễn hóa thân diệc đương diệt. 

 Phiền não bồ-đề ám tiêu ma 
 Địa ngục thiên đường tự khô kiệt 
 Hoạch thang lô thán đốn thanh lương 
 Kiếm thọ đao sơn lập tồi chiết. 

 Thanh văn tọa thiền ngã vô tọa 
 Bồ-tát thuyết pháp ngã thực thuyết. 
 Sanh tự vọng sanh, tử vọng tử 
 Tứ đại bổn không tùng hà khởi. 

 Mạc vi khát lộc sấn dương diệm 
 Đông tẩu tây trì vô tạm dĩ 
 Pháp thân vô khứ diệc vô lai 
 Chân tánh vô phi diệc vô thị. 

 Đáo gia tu tri bãi vấn trình 
 Kiến nguyệt an năng khổ tầm chỉ 
 Ngu nhân điên đảo bố sanh tử 
 Trí giả đạt quan nhàn nhi dĩ. 

TUỆ TRUNG THƯỢNG SĨ (1230 - 1291)
Bản dịch HT Thanh Từ

(BÌNH: Ngài Tuệ Trung không phải là một vị sư, nhưng ngài là một Thiền Sư lớn. Thơ của ngài đẹp và đầy sức mạnh. Y hệt như Thiền vậy.)

I
Nobody ties you; why do you ask for liberation?
Having no unholy thought, you don’t need to search for the holy.
The monkeys are relaxing; the horses, tired; and the humans, old.
The cottage in the clouds looks like years ago, and so does the Zen stupa. 

II
Thoughts, rightful and wrongful, are falling off just like flowers in the morning.
Fame and wealth are chilled in my mind just like cold, rainy nights.
The flowers are dying; the rains, gone; and the mountains, serene.
A bird chirps a sound, and the spring is leaving again.

TRẦN NHÂN TÔNG (1258 - 1308)

(COMMENT: Realize that you have no self. While lying, sitting, standing and walking, constantly see that you have no self, and that nothing has a self. Then you can see there is not a ‘you’ being tied. Since then, after that realization, you know something about the working of the mind, and meditation naturally becomes your flesh. Still, however you realize that, bad habits are hard to quit; but you already know how to calm the mind naturally. 
Also, monkeys and horses are symbols for the clinging thoughts. Watching the mind, Zen practitioner sees all the thoughts disappear like flowers falling off in the morning.)

 I
 Ai trói lại mong cầu giải thoát 
 Chẳng phàm nào phải kiếm thần tiên 
 Vượn nhàn, ngựa mỏi, người đã lão 
 Như cũ vân trang một chõng thiền. 
 II
 Phải quấy niệm rơi hoa buổi sớm 
 Lợi danh tâm lạnh với mưa đêm 
 Mưa tạnh, hoa trơ, non vắng lặng 
 Chim kêu một tiếng lại xuân tàn.

SƠN PHÒNG MẠN HỨNG 
 I
 Thùy phược cánh tương cầu giải thoát 
 Bất phàm hà tất mích thần tiên 
 Viên nhàn mã quyện nhân ưng lão 
 Y cựu vân trang nhất tháp thiền. 
 II
 Thị phi niệm trục triêu hoa lạc 
 Danh lợi tâm tùy dạ vũ hàn 
 Hoa tận vũ tình sơn tịch tịch 
 Nhất thanh đề điểu hựu xuân tàn. 

TRẦN NHÂN TÔNG (1258 - 1308)
Bản dịch HT Thanh Từ

(BÌNH: Hãy chứng ngộ rằng bạn không có tự ngã. Trong khi nằm, ngồi, đứng và đi, hãy liên tục thấy rằng bạn không có tự ngã, và rằng không thứ gì có tự ngã cả. Rồi bạn có thể thấy là không hề có một ‘cái tôi’ nào đang bị trói buộc. Từ đó, từ sau chứng ngộ đó, bạn biết một phần về vận hành của tâm, và thiền định tự nhiên trở thành da thịt của bạn. Dù vậy, bất kể mức độ bạn chứng ngộ, các thói quen xấu vẫn khó từ bỏ; nhưng bạn đã biết cách an tâm một cách tự nhiên.
Thêm nữa, khỉ và ngựa là biểu tượng cho các niệm bám chấp. Nhìn vào tâm, người tu thiền thấy tất cả các niệm biến mất như hoa rơi buổi sáng.)

The ten thousand attachments are cut; this one body is at ease.
Living over forty years, I see life is just a long dream.
My message to all is that don’t ask anymore.
The other side is the infinity – with moon and winds.

PHÁP LOA (1284 - 1330)

(COMMENT: Is this life a long dream? Even after we wake up? What is the difference among the dreams you had last night and the years in your childhood? Do you feel that you are reincarnating every morning after the sleep? Do you feel that you are reincarnating every moment after the breath? Then, observe to see who is truly the person that you are among millions of the persons that you’ve been. There is not a real you -- just like there is not a real bubble among millions of bubbles forming and popping in the ocean. Is there something called the infinity? Is there something called the infinity threading all millions of persons you’ve been? You know you’ve been changing endlessly. And you know you are the thoughts being manifested. Let’s breathe in and out gently, and observe the working of the mind. If there is the infinity, it must be there, neither coming nor going. Don’t give it a name.)

 Muôn duyên cắt đứt, một thân nhàn 
 Hơn bốn mươi năm giấc mộng tràng 
 Nhắn bảo mọi người thôi chớ hỏi 
 Bên kia trăng gió rộng thênh thang. 

 (Vạn duyên tài đoạn nhất thân nhàn 
 Tứ thập dư niên mộng huyễn gian 
 Trân trọng chư nhơn hưu tá vấn 
 Na biên phong nguyệt cánh man khoan.) 

Thiền Sư PHÁP LOA (1284 - 1330)
Bản dịch HT Thanh Từ

(BÌNH: Cuộc đời là một giấc mơ dài? Ngay cả sau khi chúng ta thức dậy? Những gì khác nhau giữa các giấc mơ bạn có đêm qua và những năm thơ ấu của bạn? Bạn có cảm thấy rằng bạn đang tái sinh mỗi buổi sáng sau giấc ngủ? Bạn có cảm thấy rằng bạn đang tái sinh trong từng khoảnh khắc sau hơi thở? Rồi thì, hãy quan sát xem bạn thực sự là ai trong số hàng triệu nhân vật mà bạn là trong đời. Không có một cái bạn thực nào – y hệt như, không có một bọt nước thực nào giữa hàng triệu bọt nước thành hình và vỡ ra trên mặt biển. Có cái gì gọi là vô tận không? Có cái gì gọi là cái vô tận xuyên suốt hàng triệu nhân vật mà bạn đã từng là hay không? Bạn biết, bạn đang biến đổi vô tận. Và bạn biết bạn là các niệm đang được hiển lộ. Hãy thở vào và thở ra dịu dàng, và quan sát vận hành của tâm. Nếu có cái vô tận, nó phải ở đó, không đến không đi. Đừng đặt tên cho nó.)

The night is calm, and autumn wind breezes by the veranda.
The mountain temple leans on tree shadows quietly.
Zen is done, and the mind becomes the oneness.
The crickets chirp; for whom the sound goes?

HUYỀN QUANG (1254 - 1334)

(COMMENT: Oneness or diversity? Living as water, or living as millions of bubbles? The bubbles are in different sizes, forming and popping endlessly. The water is not associated with any measure, neither coming nor going. Then, for whom the sound goes? When your mind becomes the oneness, the sound is you; it is your mind being manifested. In truth, we can not say oneness or diversity. Everything is just it is. There is not a word adequate to describe when you see all things are just the one mind. If a Zen master put a water vase in front of you, and ask you to say without giving it a name, what would you say?)

 Gió thu đêm vắng thổi hiên ngoài 
 Chùa núi im lìm gối cỏ may 
 Đã được thành thiền tâm một khối 
 Rè rè tiếng dế gọi kêu ai ?

SƠN VŨ 
 Thu phong ngọ dạ phất thiềm nha 
 Sơn vũ tiêu nhiên chẩm lục la 
 Dĩ thị thành thiền tâm nhất phiến 
 Cung thanh tức tức vị thùy đa. 

Thiền Sư HUYỀN QUANG (1254 - 1334)
Bản dịch HT Thanh Từ

(BÌNH: Một hay nhiều? Sống như nước, hay sống như hàng triệu bọt nước? Bọt nước có nhiều kích thước lớn nhỏ khác nhau, thành hình và vỡ ra không ngừng. Nước thì không liên hệ tới bất kỳ kích thước nào, không đến không đi. Vậy rồi, âm thanh đó cho ai? Khi tâm bạn trở thành một, âm thanh đó là bạn; nó là tâm bạn đang hiển lộ. Sự thực, chúng ta không thể nói một hay nhiều. Mọi thứ thì cứ như nó là. Không có một chữ thích hợp để mô tả khi bạn thấy mọi thứ chỉ là một tâm. Nếu một Thiền Sư đặt một bình nước trước mặt bạn, và yêu cầu bạn nói mà không cho nó mộ tên gọi, bạn sẽ nói gì?)

At the South Shrine, sitting still in front of an incense burner, 
I am serene all day, have not a thought. 
Not that I am blocking the mind or purging the false thoughts, 
Just that there is not a thing I could ponder.

HƯƠNG HẢI (1628 - 1715)

(COMMENT: Sitting still, sitting still, sitting still. Try sitting still even when you are lying, sitting, standing and walking. Try sitting still even when you are talking, singing, thinking, and writing. Try sitting still for a day, and then every day. Words don’t help very much; sitting still helps a lot.)

 Đài nam tĩnh tọa một lò hương 
 Lặng lẽ suốt ngày niệm lự không 
 Chẳng phải dứt tâm trừ vọng tưởng 
 Chỉ vì không việc đáng đo lường.

 Nam đài tĩnh tọa nhất lô hương 
 Chung nhật ngưng nhiên niệm lự vương 
 Bất thị tức tâm trừ vọng tưởng 
 Chỉ duyên vô sự khả tư lương. 

Thiền Sư HƯƠNG HẢI (1628 - 1715)
Bản dịch HT Thanh Từ

(BÌNH: Ngồi lặng lẽ, ngồi lặng lẽ, ngồi lặng lẽ. Hãy tập ngồI lặng lẽ ngay cả khi bạn đang nằm, ngồi, đứng và đi. Hãy tập ngồi lặng lẽ ngay cả khi bạn đang nói, hát, suy nghĩ, và viết. Hãy tập ngồi lặng lẽ trong một ngày, và rồi mọi ngày. Chữ không giúp nhiều; ngồi lặng lẽ mới giúp nhiều.)

Even when the clouds cover and make illusions appear,
the sun is always in the sky, circular and bright.
If the wind comes and blows the clouds away, 
you will see countless worlds brightened, unobstructed.

THỦY NGUYỆT (1637 - 1704)

(COMMENT: Always there? The eternity? The countless heavens? Or any eternal soul? We should be careful here. Words are very slippery here. Buddha says all things are changing endlessly, and there is not any eternal soul. Buddha also says Nirvana is the eternal bliss, is the unborn and undying, and is the state of mind when all desires are burnt out.
Don’t step on words. Just practice carefully, watch the mind continuously. The eternity is in front of your eyes now, and has no form. Also, the eternity has no past and future in itself. Watch the present moment, and see your one thought lasting three thousand years. That is Zen. Oops… a lot of words here.)

Sáng tròn thường ở giữa hư không 
 Bởi bị mây mê vọng khởi lồng 
 Một phen gió thổi mây tứ tán 
 Thế giới hà sa sáng chiếu thông. 

 (Viên minh thường tại thái hư trung 
 Cương bị mê vân vọng khởi lung. 
 Nhất đắc phong xuy vân tứ tán, 
 Hằng sa thế giới chiếu quang thông.)

THỦY NGUYỆT (1637 - 1704)
Bản dịch HT Thanh Từ

(BÌNH: Thường trụ? Cái vô tận? Các cõi trời vô lượng? Hay bất kỳ một linh hồn vĩnh cửu nào? Chúng ta nên cẩn trọng nơi đây. Chữ nghĩa rất là trơn trợt nơi đây. Đức Phật nói vạn pháp biến đổi không ngừng, và không hề có một linh hồn vĩnh cửu nào. Đức Phật cũng nói Niết Bạn là niềm an lạc vĩnh cửu, là cái bất sanh và bất diệt, và là cảnh giới của tâm khi tất cả tham đã được đốt cháy.
Đừng giẫm lên lời nói. Hãy tu tập cẩn trọng, hãy quan sát tâm liên tục. Cái vĩnh cửu đang ở trước mắt bạn, và không có hình tướng nào. Thêm nữa, cái vĩnh cửu không có quá khứ và tương lai trong nó. Hãy quan sát cái hiện giờ, và hãy thấy một niệm của bạn dài tới ba ngàn năm. Đó là Thiền. A ồ… nơi đây lại nhiều lời rồi.)

Seeing existence, you see all things exist;

TÔNG DIỄN (1640 - 1711)

(COMMENT: Just say neither existence nor emptiness. Realizing the emptiness nature of the mind, seeing all things as images reflected in the mind, we have no words to say whatsoever. Thought comes from nowhere, and disappears. Be serene, and watch your mind without a thought. Then existence and emptiness don’t bother you anymore.)

English

Vietnamese

Some people bury their heads in the joy of eating and drinking, and waste their life away. Some people practice the Way incorrectly, and can not get enlightenment. They don’t know that in everyone the Bodhi Mind is already perfect, and the virtuous Prajna is already complete. Despite being a hermit, completely or partly, despite being a monk or a layperson, you will get enlightenment if you realize the original mind. That is originally not male or female, so you don’t have to cling to the appearance. Those who don’t understand turn into three teachings tentatively; those who already understand know that they have realized the same one mind. Those who constantly reflect inwardly will all see the self-nature and become buddhas.

TRẦN THÁI TÔNG (1218 - 1277)

(COMMENT: Human life is precious. Practice the Way correctly and constantly.
Don’t waste even a day in your life. The death may come tonight or tomorrow. Actually, the death is chewing you in every moment; it is present in your every breath, and is not apart from life. Reflect inwardly, watch your every breath constantly, and see what is beyond the birth and death. 
Is there the self-nature? When you say you are seeing something you call the self-nature, that thing’s gone instantly. When you say you are feeling the cold wind of the impermanence, and you say that nothing should be called as the self-nature, just observe who is feeling and who is saying there. Is there any difference between the one ‘who is feeling’ and the one ‘who is saying’? Don’t think. Just observe.)

Hoặc có người vùi đầu trong ăn uống, qua mất một đời. Hoặc có người trên đường tu hành lầm lẫn, mà không thức tỉnh. Đâu biết, tánh giác Bồ-đề mỗi mỗi viên thành, nào hay căn lành Bát-nhã người người đầy đủ. Chớ luận đại ẩn tiểu ẩn, thôi phân tại gia xuất gia. Chẳng cuộc người tăng kẻ tục, chỉ cốt nhận được bản tâm. Vốn không có nam nữ, đâu cần chấp tướng. Người chưa rõ dối chia tam giáo, liễu được rồi đồng ngộ nhất tâm. Nếu hay phản chiếu hồi quang, đều được kiến tánh thành Phật.

Hoặc hữu mai đầu khiết phạn nhi không quá nhất sinh; hoặc hữu thác lộ tu hành nhi bất tỉnh giá ý. Khởi thức Bồ Đề giác tính cá cá viên thành; tranh tri bát nhã thiện căn nhân nhân cụ túc. Mạc vấn đại ẩn tiểu ẩn, hưu biệt tại gia xuất gia. Bất câu tăng tục nhi chỉ yếu biện tâm, bản vô nam nữ hà tu trước tướng. Vị minh nhân vọng phân tam giáo, liễu đắc để đồng ngộ nhất tâm: Nhược năng phản chiếu hồi quang, giai đắc kiến tánh thành Phật. (PHỔ KHUYẾN PHÁT BỒ ĐỀ TÂM)

TRẦN THÁI TÔNG (1218 - 1277) 
Bản dịch HT Thanh Từ

(BÌNH: Thân người quý giá. Hãy tu học đúng đắn và liên tục. Đừng phí dù một ngày trong đời. Cái chết có thể tới đêm nay hay ngày mai. Thực sự, cái chết đang nhai bạn trong từng khoảnh khắc; nó hiện diện trong từng hơi thở của bạn, và nó không cách biệt với đời sống. Hãy quán chiếu vào tâm, liên tục xem từng hơi thở, và hãy nhìn thấy cái vượt qua sinh tử.
Có cái tự tánh hay không? Khi bạn nói bạn đang thấy cái mà bạn gọi là tự tánh, thì nó lập tức biến mất rồi. Khi bạn nói bạn đang cảm nhận ngọn gió lạnh của vô thường, và bạn nói rằng không có gì nên gọi là tự tánh, hãy quan sát xem ai đang cảm nhận và ai đang nói đó. Có dị biệt nào giữa ‘cái ai đang cảm nhận’ và ‘cái ai đang nói’ đó hay không? Đừng suy nghĩ. Hãy quan sát.)