Mila Thăm Viếng Một Trung Tâm Tôn Giáo

Một mùa hè sau khi ở mùa đông tại Lachi, Jetsušn vĩ đại đi khất thực trong vùng thượng Tây Tạng. Du hành qua những cao nguyên của vùng này, ngài đến một trung tâm tôn giáo rộng lớn. Một đám đông người nhóm họp cho một buổi tiệc tôn vinh vị trưởng trung tâm vừa được bổ nhiệm. Đi thẳng vào trong, ngài ngồi xuống nơi hàng những nhà sư và tự mình lấy một ít thức ăn. Một người đàn ông trẻ nói với ngài, “Thiền giả, ngài có vẻ có một điều kiện thể lực tốt như bất kỳ ai sinh ra trong thế giới này – không quá già cũng không quá trẻ. Bây giờ, trong lúc khỏe mạnh nhất, ngài nên kiếm thực phẩm bằng lao động của mình ; ngài không phải xin thức ăn. Tại sao lại chịu mặc những quần áo rách rưới như thế này ?”

Nói thế, anh ta đưa cho Jetsušn, vài hạt với cải chua và để đáp lại Mila hát cho anh bài ca này :

Bậc Pháp vương quý báu mà chỉ nhớ đến là đã đủ
Xin ban cho chúng con ân phước từ trạng thái không biểu lộ của ngài.

Người trẻ tuổi thượng lưu được cha tốt lành nuôi nấng,
Người đàn ông can đảm được mẹ già dưỡng dục –
Dòng dõi của anh được xây trên công đức đã tích tập
Và sự vinh hiển hiện giờ của anh phát sanh từ nhân đức trước kia.

Sở đắc kiến thức nhờ trí thông minh,
Hấp dẫn với y phục được trang sức,
Anh là rường cột của gia đình thân yêu.
Với sức mạnh và can đảm anh thắng vượt những kẻ thù,
Và với tính khí rộng rãi làm vui lòng thân thuộc.

Đi vào Pháp nhờ lòng tin tự nhiên,
Rộng rãi với tôn giáo nhờ ít gắn bó với giàu có,
Anh sùng mộ Pháp từ sâu thẳm lòng mình.
Một đứa con trẻ trung như thế
Ngay ta cũng phải yêu thích.
Nhưng trước mặt cha, anh dữ dằn như một con cọp ;
Trước mặt mẹ, anh dữ dằn như một con báo.
Trước vợ anh, anh chồm lên như một con gấu,
Đối diện với một kẻ thù anh thoát lẹ như một con chồn.

Giữa bạn bè anh đứng như một con sư tử ;
Gặp những người ăn xin, anh gầm lên như sấm
Anh thấy những nhà sư như những kẻ thù,
Và đối xử với người thường như những vị trời.

Anh làm việc từ sự thèm khát rượu bia.
Ban ngày anh đi săn nai và tàn sát thú vật,
Ban đêm buông thả cho tà dâm và ăn trộm,
Cuộc đời anh đầy những lời hứa trống rỗng.

Với mọi thứ trộm cắp và ngoại tình này
Cùng với những người tân hồn ngang cấp
Một ngày nào anh sẽ mất vào tay những kẻ cướp
Hay gây ra sự bất bình của những người đồng hương.

Một ngày nào thân thể anh xem rất thương quý
Sẽ bị giáng cho mọi loại hình phạt.
Do những luật lệ của chính quyền địa phương.
Bị ném vào ngục tối không thể chịu đựng,
Có lẽ anh mất cuộc đời quý báu của anh
Hay máu – hay một con mắt –
Hay bị đi đày với chỉ bộ quần áo trên lưng,
Mọi giàu có sẽ bị tịch thu.
Bấy giờ, trong cơn đói không thể chịu đựng,
Mọi người sẽ khinh anh như một kẻ ăn mày.

Tôi là một thiền giả chỉ cầm thứ gì khi chúng đến –
Tôi có hạnh phúc cả đời này và đời sau.
Tôi chỉ nói với anh điều này, anh bạn trẻ
Vì tôi cảm kích nhiều bởi sự trao tặng của anh.

Người đàn ông trẻ trả lời, “Bài ca của ngài nói rất đúng ! Ngài quả là một thiền giả nhanh trí và hùng biện. Nhưng chẳng phải ngài hơi quá đáng với những cách thức sơ sài và nghiêm ngặt của ngài sao ? Tôi e rằng những vị Độc Giác Phật cũng không nói là không cần mặc áo quần để bảo vệ thân thể. Bởi vì công việc không thích hợp với ngài, ngài có thể ở lại nơi một trung tâm tôn giáo nào thích hợp và làm một người hướng dẫn cho cư sĩ nhờ sự rất thiện xảo về Pháp của ngài – như vị trụ trì của tu viện chúng tôi vậy. Tôi nghĩ ngài sẽ có một tương lai ưng ý trong đời này và đời sau. Ngài nghĩ sao, thiền giả ?”

Để trả lời Mila hát bài này :

Con cầu nguyện đến chân của lama.

Trước hết, cắt đứt sự mê lầm của học hỏi ;
Rồi suy nghĩ ý nghĩa của điều đã được học ;
Và cuối cùng thiền định ý nghĩa của nó như đã được dạy.

Thấm nhuần với đại bi và tánh Không
Bằng thiện xảo trong ba phần của kinh điển(27)
Và trong những mệnh lệnh của ba sự cam kết(28)
Ở nơi gốc của tất cả Phật pháp,
Và kích động bởi lòng từ và bi,
Hãy có được thiện xảo trong chỉ dạy và hướng dẫn người khác.
Giữ gìn tầm nhìn cao thượng trong khi hướng về những quan tâm của anh,
Bằng cách cân đo những lợi lạc của mình và những người khác.

Thế rồi góp nhặt công đức từ cái nhỏ nhất trở lên,
Tránh cái xấu từ cái nhỏ nhất trở xuống,
Cẩn trọng tuân thủ nhân và quả,
Và nắm chắc Bồ đề tâm
Không ngó ngàng gì đến phúc lợi riêng của anh
Và làm cho người khác bất cứ điều gì anh có thể làm.
Một người giữ gìn Phật pháp như thế ấy
Sẽ làm dựng lông tóc trên thân người nào được thấy hay nghe.

Nhưng ban đầu bị điều động bởi tám mối quan tâm thế gian,
Muốn những điều đẹp đẽ trong đời này,
Người ta tự dựng mình vào vị trí làm thầy
Và lấy tên là Geshe Tošnba.(29)

Người ta học cách cử hành những lễ nghi vì thức ăn và đồ uống,
Làm việc nhiều để góp chứa của cải vật chất.
Mọi người đều thích thú – “Xướng tụng tuyệt vời !”
Bởi thế người ấy được bổ nhiệm là trưởng một trung tâm tôn giáo.
Mọi người đều lễ lạy và tôn kính.
Khi mỉm cười người ấy tiếp đón những người con của giới quý tộc.
Nhưng người ấy sẽ không thấy ngay cả một người đói
Và dù duyên dáng khi được cúng những tài sản và thực phẩm,
Không có món cúng nào người ấy có thể được thỏa mãn.
Người ấy quy tụ một số nhà sư bắt chước bao quanh
Và giả vờ cúng những lễ tiệc
Thích thú suốt nhiều ngày với thức ăn đồ uống,
Nhận lời khen vì “công đức lớn” của mình.

Cả hết cuộc đời người ấy bị tiêu phí trên con đường lừa đảo ấy –
Trong giao dịch kinh doanh, cho vay, trồng trọt và dịch vụ
Được dẫn dắt bởi lừa gạt và mưu mô hợp pháp.

Một người lừa gạt và thiếu trung thực như thế
Hoàn toàn dấn thân vào mọi loại hành động xấu
Được gọi là cột trụ của trung tâm tôn giáo !

Một khi thọ giới đi vào Phật pháp,
Người ta cần từ bỏ những gắn bó với sự vật vật chất –
Chỉ lấy cái gì tự nó đến –
Và giữ chắc Bồ đề tâm
Nhắm đến sự lợi lạc cho những người khác.

Nhưng sau khi mang chiếc y vàng,
Họ có nhiều công việc làm ăn còn hơn người thường !
Họ biến cơ hội này của đời làm người
Có được chỉ một lần trong cả trăm lần tái sanh
Thành một cái neo ném vào biển sanh tử !
Một cái chổi để quét sạch sự giải thoát của chính họ !
Một người hướng dẫn tự đưa họ đến những cảnh giới thấp !
Dù họ có tiếc nuối nó khi chết, còn làm được gì ?

Tôi đã thấy một số người như vậy.
Tôi không có quan tâm trong việc điều hành một trung tâm.
Hãy xem đây là sự trả lời cho câu hỏi của anh.

Người đàn ông trẻ đứng lên và mời Jetsušn một vò bia, nói với ngài, “Điều ngài nói là đúng ; làm một lama là một công việc rất tinh tế. Nếu ngài hiến mình cho sự thực hành Pháp, những công việc tu viện sẽ bị bỏ bê, và nếu ngài dấn thân vào công việc tu viện, sự thực hành Pháp của ngài sẽ thiệt thòi. Nhưng sự thiếu thốn áo quần của ngài vẫn còn làm cho tôi bận tâm. Nếu ngài có một sự ủng hộ nào đó, sự thực hành của ngài sẽ được lợi hơn. Ngài sẽ không quá cùng kiệt trong những nhu cầu hàng ngày của mình. Xin ở lại đây, nơi tu viện này và tham dự vào thực hành và cả trợ giúp vật chất. Nếu lúa mạch và các nhu cầu khác không được cung cấp đủ, tôi sẽ phụ thêm phần tôi. Những người khác cũng sẽ trợ giúp ngài. Riêng tôi hôm nay sẽ cúng ngài đủ vải len để làm một cái áo dài. Xin hãy nhận sự dâng cúng của tôi.”

Nhưng Mila lại trả lời bằng một bài ca :

Con cầu nguyện đến chân lama cha con.

Này con – thí chủ có lòng tin – hãy nghe đây ;
Hãy giữ gìn tịnh giới cho phần con,
Đầy đủ từ bi cho những người khác.
Hãy luôn luôn nỗ lực làm việc cho lợi lạc của cả hai.

Hãy đối xử kính trọng và tuân theo lời
Của những vị trụ trì, vị thầy và sư huynh.
Hãy hướng dẫn Pháp cho những người trẻ hơn con
Và thực hành không thiên vị và tôn trọng những người đồng lứa.

Rành rẽ những giới điều chủ chốt của ba cam kết
Và hãy giữ những lời nguyện của con như giữ gìn con ngươi trong mắt.
Hãy thiện xảo trong những yếu tố chính của nghi lễ
Và hãy biến sự thực hành nồng nhiệt thành mối quan tâm tối thắng của con
Mà chẳng ngó ngàng gì đến giàu có hay danh vọng.
Cực kỳ hiếm hoi là sự phụng sự hiến mình
Và hòa nhập với giáo lý –
Khó khăn cho ai thành tựu được.

Ở Tây Tạng này sự thực hành Pháp
Hầu hết là sự kiêu ngạo về đạo đức ;
Oang oang chín giới sâu xa ngoài miệng,
Với lòng chỉ để tâm vào bạc và vàng.

Ghen ghét với người trên, tranh đua với người ngang cấp,
Những tiệc thết đãi chỉ vì lợi,
Từ thiện được làm chỉ vì danh,
Những màn phô diễn lớn được bày ra với ưa thích,
Và những nhu yếu được cung cấp để lấy lợi trở lại –
Những sự việc ấy tiếp tục
Giữa những người theo Pháp kiêu căng và tự phụ.

Những người khác mặc y vàng –
Ngắn trong đức tin và dài trong hiềm ghét,
Với ít nhẫn nhục và nhiều tham muốn –
Phóng dật theo chuyện vật chất suốt ngày,
Bị ám ảnh bởi thức ăn từ bình minh đến hoàng hôn,
Và chìm vào sự hôn mê của giấc ngủ ban đêm.

Bề ngoài họ mặc y vàng,
Nhưng trong nhà đầy tài sản kiếm được từ ý xấu,
Bản ngã họ không hề hấn gì với cối xay bằng đá của Pháp.

Không thấu hiểu thật tánh của tâm thức họ,
Họ tuôn những lời nói về tánh Không khỏi miệng
Và tuyên thuyết giữa những người say
Nhửng bí mật của Pháp Mật thừa sâu xa.

Trước hàng những học giả
Họ ngồi như những con bồ câu câm,
Nhưng khi giảng dạy Pháp sâu xa
Họ tránh chủ đề với sự khéo léo.

Tất cả cuộc đời họ phung phí trong những chuyện trò vô nghĩa.
Khi họ thấy một người đàn bà, họ có nụ cười mời mọc,
Và không bằng lòng với những bạn đồng tu,
Đi lòng vòng những nơi đàn bà hay lui tới.

Tâm thức đặc cứng như một cây khô,
Nhân cách khó quản trị còn hơn một cánh đồng đầy cỏ,
Họ có niềm tin còn nhỏ hơn hột mè
Và quan tâm tùy tiện trôi bập bềnh trên dòng sông Tsang.

Nếu có thực phẩm họ sẽ luẩn quẩn một bên,
Nhưng xin lỗi vì bỏ rơi những bổn phận tôn giáo.
Ở trước mặt người nào họ ca tụng và tán dương,
Nhưng sau lưng quay nhanh đi để nhục mạ.

Những đạo hữu phá hỏng thệ nguyện như vậy
Là một nguyên nhân để tái sanh vào những địa ngục kim cương.
Tôi là một thiền giả lang thang không mục đích
Tâm thức đùa giỡn trong xứ sở của an vui.

Lời khuyên của anh phát từ mối quan tâm khó kham nhẫn
Là ý định tốt và tuyệt diệu.
Nhưng thuở ban đầu tôi đến đây không quần áo và trần truồng
Từ trong bụng mẹ tôi,
Và khi những năng lực của cuộc đời này đã tiêu xài hết,
Tâm thức không có thân của tôi sẽ ra đi trần truồng.
Thế nên tôi để mọi sự như tự chúng.
Tôi không muốn đồ cúng dường của anh.

Người đàn ông trẻ lại nói, “Rất đúng. Tôi muốn hỏi thêm nữa, nhưng tôi sẽ để lại sau. Khi đúc kết những giáo lý của các thừa, vị lama này đã dạy Pháp xâu sa có lợi ích cho đời sau, và đặc biệt lời khuyên tốt đẹp cho đời hiện tại này. Với trí óc tôi – về những nhà lãnh đạo trong đời hiện tại – vị trưởng trung tâm này có vẻ hoàn toàn có lý. Ngài có thể giải thích một số lầm lẫn nào có thể có của vị ấy chăng ?”

Thế rồi Mila lại hát :

Con cầu nguyện đến chân lama cha con.

Hãy đối xử với lòng tôn trọng cộng đồng các hành giả,
Những người mong muốn hạnh phúc cho tất cả
Qua nền tảng của tâm Bồ đề,
Vì họ là tiêu chuẩn cho sự làm thẳng lại điều cong vạy
Trong sự điều hòa những luật lệ xã hội bằng chánh pháp.

Hãy che chở những người tuyệt vọng bằng bi và từ ;
Là một người lãnh đạo của cái đáng tôn trọng và tốt đẹp,
Và là một người sửa sai của cái thấp kém và xấu xa.

Bây giờ trong thời của thời đại suy đồi
Một hệ thống xã hội lành mạnh thực sự như thế
Được điều chỉnh tốt bằng chánh pháp
Là rất, rất đỗi hiếm hoi
Bởi vì sự nghèo nàn tập thể của phước đức con người.

Thời buổi này những nhà cai trị và thầy dạy của Tây Tạng
Đã phá gãy khuôn thước bằng vàng của luật lệ xã hội.
Không được lãnh đạo, không luật lệ và chia manh mún,
Xứ sở đầy kẻ trộm cướp
Họ sống cuộc đời trong những theo đuổi xấu xa,
Tấn công và giết hại chỉ vì một bữa ăn.

Những người chủ trương những đường lối của con người chính trực

Thì yếu ớt như sao lúc gần sáng,
Trong khi những thủ lãnh của đám phá hoại xấu xa
Thì mọc cao như thân cỏ dại,
Và những người bần cùng và kẻ ăn xin thèm khát
Đầy đặc như lá mọc đầu xuân.

Những tâm hồn rộng rãi, đầy ơn ích
Và người hành động với mười điều thiện
Thì hiếm hoi như sao ban ngày,
Trong khi những thái độ phá hại cho chính mình và những người khác
Và người hành động theo nghiệp xấu ác
Mọc đầy như hạt giống tốt.

Trong một thời đại như thế này,
Chớ có quan tâm hay bị hấp dẫn
Bởi những người đang hành động như là người cai trị hay thầy dạy của người ta.

Ngay cả những nhà lãnh đạo của thời hoàng kim
Mang chịu những tội lỗi đáng thương của tất cả
Cũng phải tái sanh vào các cõi thấp.
Bởi thế, những thí chủ có lòng tin,
Chớ phân biệt đối xử đối với cái thấp kém.

“Rất đúng”, anh ta lại đồng ý. “Những thầy dạy Mật thừa này nói họ có những phẩm tính lớn lao để đạt tới Phật quả trong chỉ một đời, hay trong lúc chết hoặc trung ấm, hay sau bảy hay mười sáu đời là tối đa. Họ cũng nói rằng những lạc thú giác quan của cuộc đời này là chính bản thân con đường – rằng hoàn toàn đúng đắn khi gom góp của cải, có những người tình, sanh con cái và buông lỏng cho thức ăn và rượu. Có thật vậy không ? Nếu làm thế là hoàn toàn đúng, thì tôi sẽ làm. Việc ấy thế nào ?”

Mila lại trả lời bằng bài ca :

Con lạy dưới chân lama của con.

Này con và thí chủ, hãy nghe và vui sướng :
Nói chung, anh muốn lìa bỏ sanh tử
Anh cũng phải từ bỏ tám mối quan tâm của thế gian.

Nếu anh muốn đạt được sự tự do của niết bàn,
Anh phải kiên trì giới đức nền tảng của ba cam kết,
Hãy thực hành con đường sáu ba la mật,
Cẩn trọng tuân thủ luật nhân quả của hành động,
Và khai triển sự thanh tịnh của tri kiến.

Bấy giờ anh có thể chứng nghiệm những hình tướng là thân thể bổn tôn,
Thấu hiểu mọi âm thanh là thần chú,
Rõ biết tất cả tư tưởng là pháp thân,
Làm sáng tỏ những bổn tôn của giai đoạn phát sanh,
Ổn cố yoga của giai đoạn thành tựu,
Làm cho những dòng khí và kinh mạch phù hợp cho hoạt động,
Và đưa những lạc thú giác quan vào con đường.
Điều này được dạy vì sự lợi lạc của người tu hành.

Không thích hợp ở đây và lúc này
Để đưa cho những lời chỉ dạy sâu xa và bí mật như thế.
Thật ra, nếu khó giữ gìn chỉ những thệ nguyện sơ học,
Thì những cam kết sâu xa của Mật thừa
Là cực kỳ khó khăn để hộ trì.

Những vị thầy mật thừa của thời bây giờ
Là những thiền giả trên danh nghĩa.
Nếu giải thoát được chỉ bằng có một cái tên,
Thì anh, chắc chắn, cũng có thể đạt giải thoát
Bằng cách gọi chính anh là một vị Phật !

Riêng những vị thầy mật thừa này sống như những người thường,
Được anh chấp nhận như vậy,
Hầu hết lưu tâm tới cuộc đời hiện tại này
Do sức mạnh của những phiền não.

Uống bia độc hại vào
Họ đánh trống khua chiêng một cách vô nghĩa,
Và trước mặt những người không thích hợp để nghe
Thốt ra những mật chú
Như thế sự sa đọa chánh thứ bảy(30) rơi trên đầu họ như mưa.

Bởi vì lạc tối thượng của Bồ đề tâm
Trước hết phải được đánh thức trên đỉnh đầu,
Nếu anh bắt đầu bằng cách kích động những phiền não,
Anh chỉ làm ngược với Pháp mật thừa(31)

Nếu ta nói quá nhiều về loại sự việc này
Nó chỉ làm người khác tức giận,
Nên chính giờ đây ta không nói thêm.

Có một cách ngôn thường nghe :
“Không có cách gì hoàn thiện những môn nhào lộn
Mà không hề té lưng anh trên mặt đất.”
Cũng thế, không có sự thực hành khó khăn
Phật tánh không bao giờ đạt được.
Hãy giữ điều này trong tâm, hỡi thí chủ thanh niên.

Anh ta nắm lấy chân của Jetsušn, và cầu xin ngài, “Lama quý báu, ngài là một người vĩ đại mà tâm thức đã không dính dáng đến những sự việc của đời này. Nếu ngài không chăm sóc cho tôi, mọi điều ngài đã nói đến giờ hóa ra vô ích. Nếu tôi không sở đắc Pháp sau khi gặp một thành tựu giả vĩ đại, thì chết còn tốt hơn – không cách gì khác ngoài việc được chết ngay đây !”

Ngài không ngăn cản. Bỏ sự đi vào cuộc sống gia đình, bạn hữu và của cải, anh theo lama của mình, và bằng sự kiên trì trong thực hành, về sau trở thành thành tựu giả có tên là Repa Sangye Gyap.(32)

Bošn là tôn giáo bản địa của Tây Tạng. Cho đến lúc Phật giáo được đem vào, nó căn bản là một thuật bùa chú giản dị nhấn mạnh vào việc chữa bệnh, những khả năng siêu nhiên, những năng lực phá hủy v.v... Khi Phật giáo có được đất đứng, cả hai tôn giáo ganh đua về niềm tin và sự bảo trợ của dân chúng, sự tác động lẫn nhau đưa đến một mở rộng dần dần phạm vi và sự tha hóa những ý niệm Phật giáo bởi những người theo đạo Bošn. Quá trình này tiến hành mạnh mẽ vào thời Mila, như được chỉ ra trong chuyện này, nhưng Mila rõ ràng dứt khoát phác họa tính vững chắc và những ưu điểm của con đường Phật giáo