Ðầu Tâm Kinh, ngài Xá Lợi Phất đặt một câu hỏi. Câu trả lời

của Bồ tát Quan Tự Tại chấm dứt bằng mật chú của Tâm Kinh.

Vậy ngang đây nội dung chính của Tâm Kinh đã hoàn tất. Còn

lại là phần hoàn kinh, thường thấy trong loại kinh Phật tự

thuyết.

Bấy giờ, đức Thế tôn từ chánh định trở ra, tán dương Đại

bồ tát Quan Tự Tại, nói rằng: “Tốt lắm! Tốt lắm! thiện

nam tử, đúng là như vậy, nên là như vậy. Ðối với Bát nhã

ba la mật đa, phải nên hành trì đúng như ông nói. Tu

đúng như vậy thì chư Như lai sẽ đều hoan hỷ.”

Từ đầu kinh đức Phật vẫn ngồi nhập chánh định. Không cần

tác ý, Phật truyền lực gia trì cho Bồ tát Quan Tự Tại và Tôn

giả Xá Lợi Phất đối đáp với nhau như đã thấy. Khi cuộc đối

đáp chấm dứt, Phật khẳng định những gì Bồ tát Quan Tự Tại

vừa nói là chính xác. Lời khẳng định này cho thấy chánh định

đức Phật nhập vào là sự phối hợp bất nhị giữa đại định thâm

nhập tánh không và trí toàn giác biết rõ sự chuyển biến không

ngừng của thế giới hiện tượng. Nói cách khác là sự phối hợp

bất nhị giữa Chân đế và Tục đế. Khả năng trong cùng một

niệm biết được cảnh giới của Chân đế và Tục đế, chỉ Trí Phật

mới có.

 

Tâm Kinh kết thúc như sau:

Nghe xong lời đức Thế tôn dạy, tôn giả Xá Lợi Phất, Đại

bồ tát Quan Tự Tại, cùng toàn thể chư thiên, nhân loại, a

tu la và càn thát bà, tất cả đều hoan hỷ, tin tưởng, tiếp

nhận và kính cẩn thực hành.

Chỉ khi nào tha thiết muốn thâm nhập ý nghĩa thâm diệu của

cuốn kinh tầm vóc cỡ Tâm Kinh, họa may có thể hiểu được

cảm xúc sâu xa được bày tỏ trong lời tán dương Phật của

Lama Tông Khách Ba [Tsongkhapa]. Vị đại hành giả và đại

học giả của thế kỷ thứ 14 này, từ trong giác ngộ thâm sâu nhất,

đã viết ra những dòng sau đây để nói lên lòng cảm kích biết ơn

vô hạn đối với lời Phật dạy về chân lý tuyệt sâu của tánh

không:

Mỗi khi nhớ lời Phật dạy,

Ý nghĩ này lại hiện trong tôi:

Ðấng bổn sư, giữa vùng hào quang sáng

Tỏa rạng ngời mọi tướng hảo Phật đà

Ðã dùng pháp âm vi diệu,

Thuyết giảng giáo pháp này.

 
Ảnh Phật hiện trong tôi

An ủi trái tim mòn hao mệt mỏi

Như ánh trăng thanh mát

Xoa dịu cõi nóng khô. (28)