Kinh Đại Bát Nhã Ba La Mật Đa - Tập 23
Bấy giờ, Xá Lợi Tử thưa Phật rằng: Bạch Thế Tôn! Mạn Thù Thất Lợi chẳng thể nghĩ bàn. Sở dĩ vì sao? Pháp tướng Mạn Thù Thất Lợi đã thuyết chẳng thể nghĩ bàn.
Phật bảo Mạn Thù Thất Lợi Ðồng Tử: Pháp ngươi đã thuyết thật khó nghĩ bàn, thực như cụ thọ Xá Lợi Tử đã nói.
Mạn Thù Thất Lợi liền thưa Phật rằng: Pháp tôi nói ra chẳng thể nói là khá nghĩ bàn, cũng chẳng thể nói là chẳng khá nghĩ bàn. Sở dĩ vì sao? Vì tánh chẳng khá nghĩ bàn khá nghĩ bàn đều vô sở hữu, chỉ có âm thanh. Tánh tất cả âm thanh cũng chẳng thể nói là chẳng khá nghĩ bàn khá nghĩ bàn, vì tất cả pháp tự tánh lìa vậy. Kẻ tác thuyết này bèn gọi là thuyết chẳng thể nghĩ bàn.
Phật bảo Mạn Thù Thất Lợi Ðồng Tử: Ngươi nay hiện vào tam ma địa chẳng thể nghĩ bàn ư?
Mạn Thù Thất Lợi thưa rằng: Bạch Thế Tôn! Tôi chẳng hiện vào tam ma địa đấy. Sở dĩ vì sao? Tôi trọn chẳng thấy tánh tam ma địa đây khác với tôi, vì chẳng thấy có tâm năng suy gẫm tôi và định đây vậy. Tam ma địa chẳng thể nghĩ bàn ấy, tâm phi tâm tánh đều chẳng thể vào được, làm sao khá nói tôi vào định đấy?
Lại nữa, bạch Thế Tôn! Xưa tôi mới học tác ý hiện vào tam ma địa đây, chẳng phải ở thời nay lại còn tác ý hiện vào định này nữa. Như chàng bắn giỏi khi mới học nghề bắn, chăm lòng đích thô mới cho lảy tên. Tập lâu thành thạo bắn được đầu, lông, chẳng còn chăm lòng nơi đích thô kia nữa, tùy chỗ muốn bắn lảy tên là trúng. Như vậy, tôi trước mới học ngồi định cần trước buộc niệm nơi chẳng nghĩ bàn, nhiên hậu mới năng hiện vào định đây. Tập lâu thành tựu, ở trong định đây chẳng còn buộc lòng, mặc nó năng trụ. Sở dĩ vì sao? Vì tôi đối các định đã định khéo giỏi mặc ý vào ra, chẳng cần tác ý.
Khi ấy, Xá Lợi Tử bèn thưa Phật rằng: Xem Mạn Thù Thất Lợi Ðồng Tử đây chưa thể bảo tín. Sở dĩ vì sao? Vì đối trong định đây tựa hồ chẳng hằng trụ. Nhưng không định khác nhiệm mầu vắng lặng đồng định đây ấy.
Mạn Thù Thất Lợi bèn nói Cụ thọ Xá Lợi Tử rằng: Ðại đức! Biết đâu lại không định khác vắng lặng đồng đây?
Xá Lợi Tử nói: Ðâu lại có định vắng lặng đồng đây?
Mạn Thù Thất Lợi trả lời: Ðại đức! Nếu đây khá dược, nên nói định khác vắng lặng đồng đây, nhưng chẳng khá được.
Xá Lợi Tử nói: Mạn Thù Thất Lợi! Ðâu nay định đây cũng chẳng khá được?
Ðại đức! Ðịnh đây thật chẳng khá được. Sở dĩ vì sao? Là tất cả định khá nghĩ bàn có tướng khá được, chẳng nghĩ bàn ấy không tướng khá được. Ðịnh đây đã rằng chẳng thể nghĩ bàn, vậy nên định này lẽ thật chẳng khá được.
Lại, Xá Lợi Tử! Ðịnh chẳng nghĩ bàn, tất cả hữu tình không kẻ chẳng được. Sở dĩ vì sao? Vì tất cả tâm tánh đều lìa tâm tánh. Lìa tâm tánh ấy, đều tức gọi là định chẳng nghĩ bàn, nên loại hữu tình không kẻ chẳng được.
Phật khen Mạn Thù Thất Lợi Ðồng Tử: Hay thay, hay thay! Mạn Thù Thất Lợi! Ngươi ở quá khứ vô lượng chỗ Phật trồng nhiều căn lành, phát lâu đại nguyện, đã tu phạm hạnh đều nương vô đắc, phát lời đều nói nghĩa xứ sâu thẳm.
Mạn Thù Thất Lợi! Ngươi đâu chẳng đem trụ Bát nhã Ba la mật đa sâu thẳm năng tất cả thời nói nghĩa sâu thẳm?
Mạn Thù Thất Lợi liền thưa Phật rằng: Nếu tôi trụ Bát nhã Ba la mật đa sâu thẳm nói được như thế, là bèn trụ ngã tưởng và trụ hữu tưởng nói được như thế. Nếu trụ ngã tưởng và trụ hữu tưởng nói được như thế, thời Bát nhã Ba la mật đa sâu thẳm cũng có sở trụ. Nếu Bát nhã Ba la mật đa sâu thẳm có sở trụ ấy, thời Bát nhã Ba la mật đa sâu thẳm cũng đem ngã tưởng và đem hữu tưởng làm chỗ sở trụ.
Nhưng Bát nhã Ba la mật đa sâu thẳm xa lìa hai tưởng trụ vô sở trụ. Như chư Phật trụ nhiệm mầu vắng lặng, không khởi không tác, không động không chuyển lấy làm sở trụ. Bát nhã Ba la mật đa sâu thẳm chẳng trụ hữu pháp, chẳng trụ vô pháp, nên sở trụ đây chẳng thể nghĩ bàn. Bát nhã Ba la mật đa sâu thẳm đối tất cả pháp đều chẳng hiện hành.
Bát nhã Ba la mật đa sâu thẳm phải biết tức là giới chẳng nghĩ bàn. Giới chẳng nghĩ bàn tức là pháp giới. Pháp giới tức là giới chẳng hiện hành. Giới chẳng hiện hành phải biết tức là giới chẳng nghĩ bàn. Giới chẳng nghĩ bàn phải biết tức là Bát nhã Ba la mật đa sâu thẳm.
Bát nhã Ba la mật đa sâu thẳm, ngã giới, pháp giới, không hai không riêng. Không hai không riêng tức là pháp giới. Pháp giới tức là giới chẳng hiện hành. Giới chẳng hiện hành phải biết tức là Bát nhã Ba la mật đa sâu thẳm. Bát nhã Ba la mật đa sâu thẳm phải biết tức là giới chẳng nghĩ bàn. Giới chẳng nghĩ bàn phải biết tức là giới chẳng hiện hành. Giới chẳng hiện hành phải biết tức là giới vô sở hữu. Giới vô sở hữu phải biết tức là giới vô sanh diệt. Giới vô sanh diệt phải biết tức là giới chẳng nghĩ bàn. Giới chẳng nghĩ bàn cùng Như Lai giới, ngã giới pháp giới không hai không riêng.
Vậy nên, bạch Thế Tôn! Nếu tu hành Bát nhã Ba la mật đa được như thế, đối Ðại Bồ đề lại chẳng cầu chứng. Vì cớ sao? Vì Bát nhã Ba la mật đa sâu thẳm tức Bồ đề vậy.
Bạch Thế Tôn! Nếu có thật biết ngã giới tức biết vô trước. Nếu biết vô trước tức biết vô pháp. Nếu biết vô pháp tức là Phật trí. Phật trí tức là trí chẳng nghĩ bàn. Phải biết Phật trí không pháp khá biết, gọi chẳng biết pháp. Sở dĩ vì sao?
Vì trí này tự tánh vô sở hữu. Pháp vô sở hữu làm sao năng chuyển đối chơn pháp giới. Trí đây tự tánh đã vô sở hữu tức vô sở trước. Nếu vô sở trước tức thể phi trí. Nếu thể phi trí tức không cảnh giới. Nếu không cảnh giới tức không chỗ nương. Nếu không chỗ nương tức không chỗ trụ.
Nếu không chỗ trụ tức không sanh diệt. Nếu không sanh diệt tức bất khả đắc. Nếu bất khả đắc tức không chỗ tới. Ðã không chỗ tới trí đây chẳng năng làm các công đức, cũng lại chẳng năng làm phi công đức. Sở dĩ vì sao?
Vì đây không nghĩ lo ta làm công đức, làm phi công đức. Trí không nghĩ lo chẳng thể nghĩ bàn. Chẳng thể nghĩ bàn tức là Phật trí. Vậy nên trí đây đối tất cả pháp không lấy chẳng lấy, cũng chẳng ngằn trước ngằn giữa ngằn sau, chẳng trước đã sanh, chẳng trước chưa sanh, không ra không vào, chẳng thường chẳng đoạn. Lại không trí khác sánh trí này. Do đây trí này chẳng thể nghĩ bàn đồng nơi hư không, chẳng thể so sánh, không đây không kia, chẳng tốt chẳng xấu. Ðã không trí khác sánh trí đây khá được, vậy nên trí đây không ngang chẳng ngang. Do đây nên gọi trí Vô đẳng đẳng. Lại không trí khác đối đây khá được, vậy nên trí đây không đối chẳng đối. Do đây nên gọi trí Vô đối đối.
Phật bảo Mạn Thù Thất Lợi Ðồng Tử: Diệu trí như thế chẳng thể động ư?
Mạn Thù Thất Lợi thưa rằng: Bạch Thế Tôn! Diệu trí như thế tánh chẳng thể động. Như thợ rèn vàng, đốt luyện khối vàng đã được tinh thục, cân lượng không động. Trí đây cũng thế, tu lâu thành thục, không tác không chứng, không sanh không tận, không khởi không chìm, yên vững không động.
Phật bảo Mạn Thù Thất Lợi Ðồng Tử: Ai tin hiểu được diệu trí như thế?
Mạn Thù Thất Lợi thưa rằng: Bạch Thế Tôn! Nếu năng chẳng hành pháp vào Niết bàn, đối pháp sanh tử cũng năng chẳng hành, đối hạnh tà kiến hành vắng biệt, đối hạnh vào Niết bàn hành không động. Chẳng dứt tham dục giận dữ ngu si, cũng chẳng phải chẳng dứt.
Sở dĩ vì sao? Vì ba độc như thế tự tánh xa lìa, chẳng phải hết chẳng hết, đối pháp sanh tử chẳng khởi chẳng đọa, đối các Thánh đạo chẳng lìa chẳng tu. Kia đối trí đây năng tin hiểu được.
Phật khen Mạn Thù Thất Lợi Ðồng Tử: Hay thay, hay thay! Khéo nói việc này.
Bấy giờ, cụ thọ Ðại Ca Diếp Ba tới trước Phật thưa rằng: Ðời đương lai sau, ai năng đối nghĩa thú sâu thẳm pháp Tỳ nại da đây tin hiểu?
Phật bảo cụ thọ Ðại Ca Diếp Ba: Nay chúng Bí sô thảy trong hội đây, đời đương lai sau đối nghĩa thú sâu thẳm pháp Tỳ nại da đã thuyết ra đây năng sanh tin hiểu, nghe thọ tu học, cũng năng vì người diễn nói lưu bố.
Như đại trưởng giả mất ngọc vô giá, khổ não buộc tâm, rầu buồn chẳng vui. Lúc sau được lại, nhảy nhót vui mừng. Nay chúng Bí sô thảy trong hội đây cũng lại như thế. Nghe Bát nhã Ba la mật đa sâu thẳm tin hiểu tu học. Sau chẳng nghe thuyết pháp môn như thế, khổ não buộc lòng, buồn rầu chẳng vui, đều khởi nghĩ này: Lúc nào chúng ta sẽ được nghe lại thâm pháp như thế? Lúc sau nếu được nghe pháp môn này, vui mừng nhảy nhót, lại khởi nghĩ này: ta nay được nghe kinh điển như vầy tức là thấy Phật gần gũi cúng dường.
Như vườn mọc cây, khi mộng mới ló, trời Ba mươi ba vui mừng nhảy nhót: Cây này chẳng lâu hoa tất khai nở, hương khí thơm tho ngào ngạt, chúng ta dạo xem. Chúng Bí sô thảy cũng lại như thế, nghe Bát nhã Ba la mật đa sâu thẳm tín thọ tu hành nên sanh vui mừng. Tất cả Phật pháp chẳng lâu khai nở.
Ẩm Quang phải biết: Ðời vị lai sau chúng Bí sô thảy nếu nghe Bát nhã Ba la mật đa sâu thẳm như thế, tin hiểu tu hành tâm chẳng lặn chìm, tất ở hội đây đã được lóng nghe vui mừng thọ trì, diễn nói lưu khắp. Phải biết loại kia do nghe đây vui mừng nhảy nhót, tín thọ tu hành, chẳng lâu khai nở tất cả Phật pháp. Sau Như Lai diệt, nếu có kẻ thọ trì diễn nói lưu bố kinh điển đây phải biết đều là được sức oai thần Phật gia hộ khiến việc kia thành tựu.
Ẩm Quang phải biết: Nếu có nghe Bát nhã Ba la mật đa sâu thẳm vui mừng thọ trì, kia ở quá khứ vô lượng chỗ Phật trồng nhiều căn lành, đã được lóng nghe, chẳng phải nay vừa gặp vậy.
Như kẻ đào ngọc, bỗng nhiên gặp được viên mạt ni vô giá sanh vui mừng lớn. Phải biết loại kia từng thấy châu này nên sanh vui mừng, chẳng phải nay mới thấy. Như vậy đời sau các Bí sô thảy hết lòng ưa muốn lóng nghe Chánh pháp, bỗng gặp Bát nhã Ba la mật đa vui mừng lóng nghe tín thọ tu học. Phải biết loại này thuở xưa đã ở vô lượng chỗ Phật từng nghe kinh này, chẳng phải ở thời nay mới nghe được vậy.
Ẩm Quang phải biết: Nếu các thiện nam tử thiện nữ nhân nghe Diệu Cát Tường đã thuyết Bát nhã Ba la mật đa, vui mừng nhảy nhót muốn nghe không chán, lại hằng ân cần cầu thỉnh diễn nói nữa. Các thiện nam tử thiện nữ nhân này quá khứ đã theo Mạn Thù Thất Lợi nghe thuyết Bát nhã Ba la mật đa vui mừng thọ trì tin hiểu tu học, cũng từng gần gũi Mạn Thù Thất Lợi cúng dường cung kính nên được như thế.
Ví như có người được dịp vào thành ấp. Trong kia tất cả vườn rừng, ao hồ, nhà cửa, người vật không thứ nào chẳng đều xem thấy. Sau đến chỗ khác nghe người khen nói trong thành ấp ấy sở hữu thắng sự, rất sanh vui mừng xin thỉnh nói nữa, nếu được nghe lại vui mừng gấp bội, bởi kia thuở trước đều đã thấy vậy. Như vậy, các thiện nam tử thiện nữ nhân đời sau nghe Diệu Cát Tường thuyết ra Bát nhã Ba la mật đa vui mừng muốn nghe từng không chán đủ, ân cần cố thỉnh nói thâm nghĩa nữa, nghe rồi khen ngợi bội sanh vui mừng. Phải biết hạng đây đều do thuở xưa đã từng gần kề Mạn Thù Thất Lợi cúng dường cung kính nghe thọ pháp đây, nên với thời này năng thành tựu việc này được.
Bấy giờ, cụ thọ Ðại Ca Diếp Ba bèn thưa Phật rằng: Như Lai khéo nói các hành trạng tướng các thiện nam tử thảy hiện tại đương lai nghe Bát nhã Ba la mật đa sâu thẳm tin hiểu tu hành.
Phật nói: Như vậy, như vậy. Như người đã nói. Ta đã khéo nói các hành trạng tướng kia.
Mạn Thù Thất Lợi liền thưa Phật rằng: Các hành trạng tướng các thiện nam tử thảy hiện tại đương lai nghe thâm pháp này, phải biết tức chẳng phải các hành trạng tướng. Vì pháp đã nghe nhiệm mầu vắng lặng, các hành trạng tướng đều bất khả đắc, làm sao Như Lai làm thuyết như vầy: “Ta đã khéo nói các hành trạng tướng kia”?
Phật bảo Mạn Thù Thất Lợi: Như vậy, như vậy. Như người đã nói. Các hành trạng tướng các thiện nam tử thảy hiện tại đương lai nghe thâm pháp này, kia thật đều chẳng phải các hành trạng tướng. Vì pháp đã nghe nhiệm mầu vắng lặng, các hành trạng tướng đều bất khả đắc. Nhưng khi kia nghe thuyết pháp sâu thẳm vui mừng trì thọ tin hiểu tu học, tất ở quá khứ đã từng được nghe vui mừng thọ hành, nên mới được như thế. Các hành trạng tướng đây nương thế tục mà nói, chẳng phải trong thắng nghĩa đế có việc như thế.
Mạn Thù Thất Lợi! Phải biết hiển rõ Bát nhã Ba la mật đa sâu thẳm tức là hiển rõ tất cả Phật pháp, thông suốt việc chơn thật chẳng thể nghĩ bàn.
Mạn Thù Thất Lợi! Ta khi xưa tu học hạnh Bồ tát nhóm được căn lành đều do tu học Bát nhã Ba la mật đa sâu thẳm mới được thành mãn. Muốn trụ bậc Bồ tát chẳng quay lui, muốn chứng Vô thượng Chánh đẳng Bồ đề, cũng do tu học Bát nhã Ba la mật đa sâu thẳm mới được thành xong.
Mạn Thù Thất Lợi! Nếu các thiện nam tử thiện nữ nhân thảy muốn nhóm căn lành Bồ tát đã nhóm, phải học Bát nhã Ba la mật đa sâu thẳm như thế.
Mạn Thù Thất Lợi! Nếu các thiện nam tử thiện nữ nhân thảy muốn trụ bậc Bồ tát chẳng quay lui, phải học Bát nhã Ba la mật đa sâu thẳm như thế.
Mạn Thù Thất Lợi! Nếu các thiện nam tử thiện nữ nhân thảy muốn chứng Vô thượng Chánh đẳng Bồ đề, phải học Bát nhã Ba la mật đa sâu thẳm như thế.
Mạn Thù Thất Lợi! Nếu các thiện nam tử thiện nữ nhân muốn khéo thông suốt tướng tất cả pháp giới bình đẳng, phải học Bát nhã Ba la mật đa sâu thẳm như thế. Mạn Thù Thất Lợi! Nếu các thiện nam tử thiện nữ nhân muốn khéo biết rõ tất cả hữu tình tâm hành bình đẳng, phải học Bát nhã Ba la mật đa sâu thẳm như thế. Mạn Thù Thất Lợi! Nếu các thiện nam tử thiện nữ nhân muốn mau chứng được tất cả Phật pháp, phải học Bát nhã Ba la mật đa sâu thẳm như thế.
Mạn Thù Thất Lợi! Nếu các thiện nam tử thiện nữ nhân muốn biết Phật nói Như Lai chẳng thể hiện giác nghĩa thú các pháp bí mật, phải học Bát nhã Ba la mật đa sâu thẳm như thế. Vì cớ sao? Vì các pháp bị giác và kẻ năng giác bất khả đắc vậy.
Mạn Thù Thất Lợi! Nếu các thiện nam tử thiện nữ nhân muốn biết Phật nói Như Lai chẳng thể chứng các Phật pháp nghĩa thú sâu thẳm như thế. Vì cớ sao? Vì Phật pháp bị chứng và kẻ năng chứng bất khả đắc vậy.
Mạn Thù Thất Lợi! Nếu các thiện nam tử thiện nữ nhân muốn biết Phật nói Như Lai chẳng thể chứng được Vô thượng Chánh đẳng Bồ đề, tướng hảo oai nghi, nghĩa thú bí mật không chẳng đầy đủ, phải học Bát nhã Ba la mật đa sâu thẳm như thế. Vì cớ sao? Vì Vô thượng Chánh đẳng Bồ đề, tướng hảo oai nghi bị chứng và kẻ năng chứng bất khả đắc vậy.
Mạn Thù Thất Lợi! Nếu các thiện nam tử thiện nữ nhân muốn biết Phật nói Như Lai chẳng thành tất cả công đức, chẳng nang hóa đạo được tất cả hữu tình nghĩa thú bí mật, phải học Bát nhã Ba la mật đa sâu thẳm như thế. Vì cớ sao? Vì tất cả công đức sở hóa hữu tình và các Như Lai bất khả đắc vậy.
Mạn Thù Thất Lợi! Nếu các thiện nam tử thiện nữ nhân muốn đối các pháp được hiểu không ngại, phải học Bát nhã Ba la mật đa sâu thẳm như thế. Vì cớ sao? Vì Bát nhã Ba la mật đa sâu thẳm chẳng thấy các pháp có chút chơn thật hoặc tịnh hoặc nhiễm sanh diệt thảy vậy.
Mạn Thù Thất Lợi! Nếu các thiện nam tử thiện nữ nhân muốn biết các pháp chẳng quá khứ vị lai hiện tại và tướng vô vi, phải học Bát nhã Ba la mật đa sâu thẳm như thế. Vì cớ sao? Vì chơn pháp giới chẳng phải quá khứ hiện tại vô vi vậy, các pháp đều vào chơn pháp giới vậy.
Mạn Thù Thất Lợi! Nếu các thiện nam tử thiện nữ nhân muốn đối các pháp được không nghi ngờ, phải học Bát nhã Ba la mật đa sâu thẳm như thế.
Mạn Thù Thất Lợi! Nếu các thiện nam tử thiện nữ nhân muốn quay được xe pháp vô thượng ba phen mười hai hành tướng và với trong ấy đều không chấp trước, phải học Bát nhã Ba la mật đa sâu thẳm như thế.
Mạn Thù Thất Lợi! Nếu các thiện nam tử thiện nữ nhân muốn được từ tâm trùm khắp tất cả mà đối trong ấy chẳng tưởng hữu tình, phải học Bát nhã Ba la mật đa sâu thẳm như thế.
Mạn Thù Thất Lợi! Nếu các thiện nam tử thiện nữ nhân muốn cùng thế gian đồng vào pháp tánh không các tranh luận mà đối thế gian và các tranh luận đều vô sở đắc, phải học Bát nhã Ba la mật đa sâu thẳm như thế.
Mạn Thù Thất Lợi! Nếu các thiện nam tử thiện nữ nhân muốn khắp thấu rõ cảnh xứ phi xứ đều không quái ngại, phải học Bát nhã Ba la mật đa sâu thẳm như thế. Mạn Thù Thất Lợi! Nếu các thiện nam tử thiện nữ nhân, muốn được Như Lai lực vô úy thảy vô biên Phật pháp, phải học Bát nhã Ba la mật đa sâu thẳm như thế.
Bấy giờ, Mạn Thù Thất Lợi Ðồng Tử liền thưa Phật rằng: Tôi quán Bát nhã Ba la mật đa sâu thẳm như thế vô tướng vô vi, không các công đức, không sanh không diệt, không lực không năng, không đi không đến, không vào không ra, không tổn không ích, không biết không thấy, không thể không dụng, chẳng kẻ tạo tác, cũng chẳng năng khiến các pháp sanh diệt, chơn như khiến các pháp là một là khác, không thành không hoại, chẳng huệ chẳng cảnh, chẳng pháp dị sanh, chẳng pháp Thanh văn, chẳng pháp Ðộc Giác, chẳng pháp Bồ tát, chẳng pháp Như Lai, chẳng phải chứng chẳng chứng, chẳng phải đắc chẳng đắc, chẳng phải tận chẳng tận, chẳng vào sanh tử, chẳng ra sanh tử, chẳng vào Niết bàn, chẳng ra Niết bàn, đối các Phật pháp chẳng thành chẳng hoại, đối tất cả pháp chẳng phải tác chẳng tác, chẳng phải khá nghĩ bàn, chẳng thể nghĩ bàn, lìa các phân biệt, tuyệt các hý luận. Bát nhã Ba la mật đa như thế đều không công đức, làm sao Như Lai khuyên loại hữu tình tinh siêng tu học?
Phật bảo Mạn Thù Thất Lợi Ðồng Tử: Ðã thuyết như thế tức là chơn thật công đức Bát nhã Ba la mật đa. Các thiện nam tử thảy nếu biết như thế đấy, tức gọi là chơn thật tu học Bát nhã Ba la mật đa sâu thẳm.
Lại nữa, Mạn Thù Thất Lợi Ðồng Tử! Nếu Bồ tát Ma ha tát muốn học Bồ tát thắng tam ma địa, muốn thành Bồ tát thắng tam ma địa, muốn trụ trong tam ma địa như thế thấy tất cả Phật, biết danh tự Phật và thấy các thế giới chư Phật như thế, năng chứng năng thuyết thật tướng các pháp không chướng không ngại, phải học Bát nhã Ba la mật đa sâu thẳm như thế, ngày đêm tinh siêng chớ sanh lười mỏi.
Mạn Thù Thất Lợi liền thưa Phật rằng: Cớ sao gọi là Bát nhã Ba la mật đa sâu thẳm?
Phật bảo Mạn Thù Thất Lợi Ðồng Tử: Bát nhã Ba la mật đa sâu thẳm không tướng không danh, không ngằn không mé, không chỗ về nương, chẳng cảnh nghĩ lường, chẳng tội chẳng phước, chẳng tối chẳng sáng, như hư không sạch, ngang chơn pháp giới, số lượng ngang chừng đều bất khả đắc. Do các thứ nhân duyên như thế thảy, vậy nên gọi là Bát nhã Ba la mật đa sâu thẳm.
Lại nữa, Mạn Thù Thất Lợi Ðồng Tử! Bát nhã Ba la mật đa sâu thẳm là chỗ đi sâu thẳm các Bồ tát. Nếu các Bồ tát năng đi được chỗ ấy, đối các cảnh giới thảy đều thông suốt. Chỗ đi như thế chẳng phải chỗ tất cả thừa đi được. Sở dĩ vì sao? Vì chỗ đi như thế không danh không tướng, chẳng sở phân biệt. Vậy nên gọi là chẳng phải chỗ đi được.
Mạn Thù Thất Lợi lại thưa Phật rằng: Các Bồ tát Ma ha tát tu hành pháp nào mau chứng Vô thượng Chánh đẳng Bồ đề?
Phật bảo Mạn Thù Thất Lợi Ðồng Tử: Nếu Bồ tát Ma ha tát hành Bát nhã Ba la mật đa sâu thẳm tâm không lười mỏi, mau chứng Vô thượng Chánh đẳng Bồ đề.
Lại nữa, Mạn Thù Thất Lợi Ðồng Tử! Nếu Bồ tát Ma ha tát năng chính tu hành tam ma địa Nhất Tướng Trang Nghiêm ấy mau chứng Vô thượng Chánh đẳng Bồ đề.
Mạn Thù Thất Lợi lại thưa Phật rằng: Vì sao gọi là tam ma địa Nhất Tướng Trang nghiêm? Chúng các Bồ tát làm sao tu hành?
Phật bảo Mạn Thù Thất Lợi Ðồng Tử: Tam ma địa đây lấy tướng pháp giới mà làm trang nghiêm, vậy nên gọi là tam ma địa Nhất Tướng Trang Nghiêm. Nếu Bồ tát Ma ha tát muốn vào thẳng tam ma địa như thế, trước nên lóng nghe thỉnh hỏi tu học Bát nhã Ba la mật đa sâu thẳm, nhiên hậu vào được tam ma địa đây.
Mạn Thù Thất Lợi! Nếu Bồ tát Ma ha tát chẳng động pháp giới, biết chơn pháp giới chẳng nên lay động, chẳng thể nghĩ bàn, chẳng thể hý luận, như vậy vào được tam ma địa Nhất Tướng Trang Nghiêm.
Mạn Thù Thất Lợi! Nếu các thiện nam tử thiện nữ nhân thảy, kẻ muốn vào tam ma địa như thế, nên ở chỗ trống vắng, lìa các ồn tạp, ngồi tréo chân, chẳng nghĩ các tướng. Vì muốn lợi vui tất cả hữu tình, đối Như Lai chuyên tâm buộc niệm, lấy đủ danh tự, khéo tưởng dung nghi, tùy ở phương nào thẳng thân chính hướng buộc nhớ nối nhau một Như Lai đây tức là quán khắp chư Phật ba đời. Sở dĩ vì sao?
Mạn Thù Thất Lợi! Một Phật có bao công đức biện tài vô lượng vô biên ngang tất cả Phật. Chư Phật ba đời nương một chơn như chứng Ðại Bồ đề không sai khác vậy.
Mạn Thù Thất Lợi! Nếu các thiện nam tử thiện nữ nhân thảy, kẻ tinh siêng tu học được vào tam ma địa Nhất Tướng Trang Nghiêm như thế, khắp năng thấu rõ vô lượng vô biên Căng già sa thảy chư Phật pháp giới tướng không sai khác, cũng năng tổng trì vô lượng vô biên Căng già sa thảy chư Phật Bồ tát đã quay chưa quay xe pháp vô thượng.
Như A Nan Ðà đa văn trí huệ, đối các lời Phật dạy được nhớ tổng trì, trong chúng Thanh văn tuy là rất lớn, mà sở trì giáo hãy có phần hạn. Nếu kẻ được tam ma địa Nhất Tướng Trang Nghiêm như thế trí huệ đa văn sức nhớ tổng trì chẳng thể nghĩ bàn, khắp năng thọ trì vô lượng vô biên Căng già sa thảy chư Phật Bồ tát xe pháp vô thượng, mỗi mỗi pháp môn đều năng rõ thấu nghĩa thú sâu thẳm, tuyên nói khai chỉ biện tài vô tận hơn A Nan Ðà nhiều trăm ngàn bội.
Mạn Thù Thất Lợi liền thưa Phật rằng: Các thiện nam tử Bồ tát thừa kia làm sao khi được tam ma địa đây bèn được vô biên công đúc thắng lợi?
Phật nói: Ðồng Tử! Các thiện nam tử Bồ tát thừa kia kẻ tinh siêng tu học tam ma địa Nhất Tướng Trang Nghiêm khởi nghĩ này: Ta phải làm sao năng khắp thông suốt được pháp giới chư Phật, thọ trì tất cả xe pháp vô thượng cùng các hữu tình làm nhiêu ích lớn. Do đấy khi được tam ma địa này bèn được vô biên công đức thắng lợi.
Mạn Thù Thất Lợi! Các thiện nam tử Bồ tát thừa kia trước nghe tam ma địa Nhất Tướng Trang Nghiêm công đức như thế, phát siêng tinh tiến buộc niệm suy gẫm, như như suy gẫm công đức định này như vậy, như vậy tướng công đức hiện. Ðã thấy tướng đây như trước được nghe rất sanh vui mừng, càng siêng tu tập, lần hồi được vào tam ma địa này, công đức thắng lợi chẳng thể nghĩ bàn. Nếu các hữu tình hủy báng Chánh pháp, chẳng tin thiện ác, là kẻ nặng nghiệp chướng, kia đối định này chẳng thể chứng được.
Mạn Thù Thất Lợi! Ví như có người gặp được ngọc báu, đưa thợ ngọc chuyên môn nói: Viên ngọc quí này của tôi giá trị vô lượng. Nhưng hành sắc nó chưa được sáng đẹp lắm. Anh phải vì tôi mài dũa ngọc đúng phép, chỉ làm sáng đẹp chớ hư hình sắc! Kẻ thợ trị ngọc theo lời kia bảo, ý phép chuyên tâm, như như mài dũa viên ngọc, như vậy như vậy sắc sáng phát dần cho đến rốt ráo ánh suốt trong ngoài. Ða tu trị xong, giá trị thật vô lượng.
Mạn Thù Thất Lợi! Các thiện nam tử Bồ tát thừa kia lần hồi tu học tam ma địa đây cũng lại như thế. Cho đến khi được tam ma địa này bàn được vô biên công đức thắng lợi.
Mạn Thù Thất Lợi! Ví như mặt trời khắp phóng ánh sáng làm nhiêu ích lớn. Như vậy, nếu khi được tam ma địa Nhất Tướng Trang Nghiêm soi khắp pháp giới, cũng rõ thấu được tất cả pháp môn, vì các hữu tình làm nhiêu ích lớn, công đức thắng lợi chẳng thể nghĩ bàn.
Mạn Thù Thất Lợi! Như Ta đã nói, các thứ pháp môn đều đồng một vị xa lìa, vị giải thoát, vị vắng lặng, không điều chống trái. Các thiện nam tử Bồ tát thừa kia nếu khi được tam ma địa như thế diễn ra pháp môn cũng đồng một vị, là vị xa lìa, vị giải thoát, vị vắng lặng, không điều không trái. Các thiện nam tử Bồ tát thừa kia, nếu khi được tam ma địa như thế tùy ý diễn ra pháp môn, biện nói vô tận, chóng được thành mãn phần pháp Bồ đề.
Vậy nên, Mạn Thù Thất Lợi Ðồng Tử! Nếu Bồ tát Ma ha tát kẻ năng chánh tu hành tam ma địa Nhất Tướng Trang Nghiêm, mau chứng Vô thượng Chánh đẳng Bồ đề.
Lại nữa, Mạn Thù Thất Lợi Ðồng Tử! Nếu Bồ tát Ma ha tát chẳng thấy các thứ sai khác pháp giới và nhất tướng ấy, mau chứng Vô thượng Chánh đẳng Bồ đề. Nếu các thiện nam tử Bồ tát thừa nhẫn pháp Bồ tát chẳng nên tu hành, nhẫn Ðại Bồ đề chẳng nên cầu tới, vì đạt tất cả pháp bản tánh không vậy, kia do nhẫn đây mau chứng Vô thượng Chánh đẳng Bồ đề.
Nếu các thiện nam tử Bồ tát thừa tin tất cả pháp đều là Phật pháp, nghe tất cả không, tâm chẳng kinh nghi, do nhân duyên đây nên mau chứng Vô thượng Chánh đẳng Bồ đề.
Nếu các thiện nam tử Bồ tát thừa nghe thuyết các pháp không chẳng đều không, tâm chẳng mê mờ, cũng không nghi ngờ, kia đối Phật pháp thường chẳng bỏ lìa, mau chứng Vô thượng Chánh đẳng Bồ đề.
Bấy giờ, Mạn Thù Thất Lợi Ðồng Tử nghe lời đấy rồi liền thưa Phật rằng: Chư Phật Vô thượng Chánh đẳng Bồ đề định do nhân duyên mà chứng được chăng? Phật nói: Chẳng được vậy.
Mạn Thù Thất Lợi lại thưa Phật rằng: Chư Phật Vô thượng Chánh đẳng Bồ đề chẳng do nhân duyên mà chứng được chăng?
Phật nói: Chẳng được vậy. Sở dĩ vì sao? Vì giới chẳng nghĩ bàn chẳng do nhân duyên và phi nhân duyên mà khá chứng được. Chư Phật Vô thượng Chánh đẳng Bồ đề, phải biết tức là giới chẳng nghĩ bàn.
Mạn Thù Thất Lợi! Nếu các thiện nam tử thiện nữ nhân thảy nghe thuyết như thế tâm chẳng kinh sợ, Ta nói kia đã ở vô lượng chỗ Phật, đã phát đại nguyện, trồng nhiều căn lành.
Vậy nên, Bí sô, Bí sô ni thảy nghe thuyết Bát nhã Ba la mật đa sâu thẳm như thế tâm chẳng kinh nghi, cũng chẳng mê mờ, kia là chơn thật theo Phật xuất gia.
Nếu các cận sự nam, cận sự nữ thảy nghe thuyết Bát nhã Ba la mật đa sâu thẳm như thế tâm chẳng kinh nghi, cũng chẳng mê mờ, kia là chơn thật qui y Phật Pháp Tăng.
Nếu các thiện nam tử thảy Bồ tát thừa chẳng học Bát nhã Ba la mật đa sâu thẳm như thế, kia chẳng gọi là kẻ chơn thật tu học Bồ tát thừa.
Mạn Thù Thất Lợi! Ví như thế gian cỏ cây lùm rừng thuốc vật hạt giống, tất cả đều nương đại địa sanh trưởng. Như vậy, Bồ tát tất cả căn lành thế gian, xuất thế gian và các thắng sự không chẳng đều nương Bát nhã Ba la mật đa sâu thẳm mà được sanh trưởng. Phải biết pháp được Bát nhã Ba la mật đa sâu thẳm như thế đã nhiếp thọ đều đối Vô thượng Chánh đẳng Bồ đề tùy thuận chứng được không điều chống trái.
Bấy giờ, Mạn Thù Thất Lợi Ðồng Tử nghe Phật đã thuyết bèn thưa Phật rằng: Ðời đương lai sau châu Thiệm Bộ đây nơi chỗ thành ấp xóm làng nào diễn nói khai chỉ Bát nhã Ba la mật đa sâu thẳm được nhiều người tín thọ?
Phật bảo Mạn Thù Thất Lợi Ðồng Tử: Nay các thiện nam tử thảy trong chúng đây nghe thuyết Bát nhã Ba la mật đa tín thọ tu hành, vui mừng phát nguyện: Nguyện tôi đời sau tùy sanh chỗ nào thường nghe Bát nhã Ba la mật đa. Kia theo đời sau sanh ở chỗ nào, vì nguyện lực đời trước nên tức có Bát nhã Ba la mật đa sâu thẳm diễn nói khai chỉ được nhiều người tín thọ.
Mạn Thù Thất Lợi! Các thiện nam tử nghe thuyết Bát nhã Ba la mật đa vui mừng nhảy nhót, kẻ rất tín thọ, Ta nói loại kia lâu trồng căn lành nhờ sức nguyện trước mới được như thế.
Mạn Thù Thất Lợi! Có kẻ muốn nghe thọ Bát nhã Ba la mật đa sâu thẳm, ngươi nên bảo rằng: Các thiện nam tử thảy, tùy ý nghe thọ, chớ sanh kinh sợ nghi ngờ chẳng tin, phản Tăng báng bổ. Nay trong kinh Bát nhã Ba la mật đa sâu thẳm đây chẳng hiển hữu pháp, nghĩa là chẳng hiển hoặc pháp dị sanh, hoặc pháp Thanh văn, hoặc pháp Ðộc Giác, hoặc pháp Bồ tát, hoặc pháp Như Lai thành hoại khá được.
Mạn Thù Thất Lợi liền thưa Phật rằng: Nếu Bí sô, Bí sô ni thảy đi đến chỗ tôi khởi lời hỏi này: Vì sao Như Lai vì chúng tuyên nói Bát nhã Ba la mật đa sâu thẳm? Tôi phải đáp rằng: Phật nói tướng các pháp không trái chống tranh cãi. Sở dĩ vì sao? Vì đều không có pháp năng cùng pháp tranh, cũng không hữu tình đối Phật đã nói năng sanh tin hiểu. Sở dĩ vì sao? Vì các loại hữu tình đều bất khả đắc.
Lại nữa, bạch Thế Tôn! Tôi phải bảo kia: Như Lai thường nói thật tế các pháp. Sở dĩ vì sao? Vì các pháp bình đẳng, không chẳng đều là sở nhiếp nơi thật tế. Trong đây chẳng nói A la hán thảy năng được thắng pháp. Sở dĩ vì sao? Vì A la hán thảy chỗ chứng được pháp cùng pháp dị sanh tướng không sai khác.
Lại nữa, bạch Thế Tôn! Tôi phải bảo kia: Phật pháp nói ra, chẳng cho hữu tình đối Bát Niết bàn đã chánh sẽ được. Vì cớ sao? Vì các hữu tình rốt ráo không vậy.
Lại nữa, bạch Thế Tôn! Các thiện nam tử thảy đi đến chỗ tôi khởi lời hỏi này: Ngài cùng Như Lai từng đã đàm luận Bát nhã Ba la mật đa sâu thẳm, thỉnh vì nói cho, nay mong muốn nghe thọ! Tôi phải bảo kia: Các ngươi muốn nghe chớ khởi tâm nghe, chớ chuyên buộc niệm, nên khởi tâm như huyễn như hóa thảy. Như vậy mới hiểu được lời tôi nói.
Các người kếu kẻ muốn nghe pháp tôi, phải khởi tâm này: Pháp nay được nghe như dấu chim trên không, như con của thạch nữ. Như vậy mới nghe được lời tôi nói.
Các ngươi nếu kẻ muốn nghe pháp tôi, chớ khởi hai tưởng. Sở dĩ vì sao? Vì pháp tôi nói ra xa lìa hai tưởng.
Các ngươi nay nên chẳng hoại ngã tưởng, chẳng khởi các kiến, đối các Phật pháp không chỗ mong cầu, trong pháp dị sanh chẳng muốn dời động. Vì cớ sao? Vì tưởng hai pháp đó không, không có lấy bỏ vậy.
Bạch Thế Tôn! Có các kẻ thỉnh tôi tuyên nói Bát nhã Ba la mật đa sâu thẳm, tôi trước dạy răn dạy trao như thế, đem ấn vô tướng đóng định các pháp, làm cho kẻ cầu nghe lìa tâm lấy đắm, nhiên hậu vì nói pháp tương ưng Bát nhã Ba la mật đa sâu thẳm.
Phật khen Mạn Thù Thất Lợi Ðồng Tử: Hay thay, hay thay! Ngươi năng khéo nói pháp Ta đã nói ra và nói phương tiện.
Mạn Thù Thất Lợi! Nếu các thiện nam tử thiện nữ nhân thảy muốn thấy Như Lai, muốn gần kề Phật cúng dường cung kính, nên học Bát nhã Ba la mật đa sâu thẳm như thế.
Nếu các hữu tình muốn thỉnh chư Phật làm vị Ðại sư, nên học Bát nhã Ba la mật đa sâu thẳm như thế.
Nếu các hữu tình muốn chứng Vô thượng Chánh đẳng Bồ đề hoặc chẳng muốn chứng, nên học Bát nhã Ba la mật đa sâu thẳm như thế.
Nếu các hữu tình đối tất cả định muốn được giỏi khéo, nên học Bát nhã Ba la mật đa sâu thẳm như thế.
Nếu các hữu tình đối tất cả định muốn tự tại khởi, nên học Bát nhã Ba la mật đa sâu thẳm như thế. Sở dĩ vì sao? Vì các tam ma địa cần biết các pháp vô sanh vô diệt, vô tác vô vi, mới khởi tự tại. Vì cớ sao? Vì đạt các pháp không vậy, không có quái ngại vậy.
Nếu các hữu tình muốn đạt các pháp đều có ra khỏi, không có một pháp không ra khỏi ấy, nên học Bát nhã Ba la mật đa sâu thẳm như thế.
Nếu các hữu tình muốn đạt các pháp chỉ giả thi thiết, không chơn thật ấy, nên học Bát nhã Ba la mật đa sâu thẳm như thế.
Nếu muốn biết rõ các loại hữu tình dù tới Vô thượng Chánh đẳng Bồ đề mà không kẻ hữu tình tới Bồ đề, cũng không lui mất, nên học Bát nhã Ba la mật đa sâu thẳm như thế. Vì cớ sao? Vì đạt tất cả pháp tức Bồ đề vậy.
Nếu muốn thấu rõ tất cả hữu tình hành hạnh Bồ đề, không kẻ chẳng hành, cũng không lui mất, nên học Bát nhã Ba la mật đa sâu thẳm như thế. Sở dĩ vì sao? Vì Bồ đề tức là thật tánh các pháp. Tất cả hữu tình đều hành các pháp, không kẻ bỏ pháp, các hành đều không, nên không lui mất.
Nếu muốn thấu rõ tánh tất cả pháp tức là Bồ đề, tất cả Bồ đề tức là pháp giới; đây tức thật tế, thật tế tức không, tâm không lui mất; nên học Bát nhã Ba la mật đa sâu thẳm như thế.
Mạn Thù Thất Lợi! Bát nhã Ba la mật đa sâu thẳm chỉ rõ tác dụng chư Phật khó nghĩ, nhiêu ích hữu tình cũng là chỗ được Như Lai dạo chơi. Sở dĩ vì sao? Vì Bát nhã Ba la mật đa sâu thẳm chẳng thể chỉ ra, chẳng thể tuyên nói là pháp không đọa, duy có Như Lai như thật giác rõ, phương tiện khéo léo vì hữu tình nói.
Mạn Thù Thất Lợi! Nếu có Bí sô, Bí sô ni thảy đối Bát nhã Ba la mật đa sâu thẳm thọ trì thấp đến một tụng bốn câu, vì người diễn nói, định đến Bồ đề trụ cảnh giới Phật, huống năng được như thuyết mà tu hành ấy, phải biết người này chẳng đọa ác thú, mau chứng Vô thượng Chánh đẳng Bồ đề.
Mạn Thù Thất Lợi! Nếu các hữu tình nghe thuyết Bát nhã Ba la mật đa sâu thẳm như thế tâm chẳng lặng chìm, cũng chẳng lo sợ, vui mừng tín thọ, phải biết bọn này đối các Phật pháp định sẽ chứng được, tất cả Như Lai đều đã ấn khả, khai hứa lãnh nhận làm chúng đệ tử.
Mạn Thù Thất Lợi! Nếu các thiện nam tử thiện nữ nhân thảy tín thọ pháp ấn vô thượng của Như Lai là Bát nhã Ba la mật đa sâu thẳm được phước vô lượng. Pháp ấn như thế được tất cả Như Lai Ứng Chánh Ðẳng Giác đồng chung hộ niệm, các A la hán, Bồ tát, kẻ trí và các thiên thần đều chung giữ gìn bảo vệ. Nếu các thiện nam tử Bồ tát thừa thảy được ấn đây đã ấn, vượt các ác thú, Thanh văn, Ðộc Giác, định sẽ chứng được Vô thượng Chánh đẳng Bồ đề.
Khi ấy, Thiên Ðế Thích tức cùng vô lượng trời Ba mươi ba và các Thiên tử thảy đều cầm các thứ hoa hương xinh đẹp của trời; hoa ột bát la sen xanh, hoa câu mỗ đà sen đỏ, hoa bát đặc ma sen trắng, hoa bôn trà lợi sen vàng, hoa vi diệu âm tiếng hay đẹp, hoa diệu linh thoại điềm thiêng mầu nhiệm, bột hương chiên đàn, cúng dường Bát nhã Ba la mật đa, phụng rải lên Như Lai, Mạn Thù Thất Lợi, tất cả Bồ tát và Thanh văn thảy. Lại đánh tấu các thứ âm nhạc trời ca tụng khen ngợi diệu pháp mà vì cúng dường. Lại phát nguyện rằng: Nguyện bọn chúng tôi thường nghe Bát nhã Ba la mật đa sâu thẳm ấn vô thượng như thế.
Khi đó Thiên Ðế Thích lại phát nguyện rằng: Nguyện các loại hữu tình ở châu Thiệm Bộ thường nghe Bát nhã Ba la mật đa vui mừng thọ trì, thành xong Phật pháp. Thiên chúng chúng tôi thường vệ hộ đó khiến kẻ thọ trì không các lưu nạn. Các loại hữu tình ít dùng công lực mà được lóng nghe thọ trì đọc tụng, phải biết đều là uy lực của chư thiên.
Bấy giờ, Phật khen Thiên Ðế Thích rằng: Thiên chủ! Ngươi nay năng phát nguyện này, nếu có nghe đây vui mừng thọ trì, đối các Phật pháp định năng thành xong được, mau chứng tới Vô thượng Chánh đẳng Bồ đề.
Mạn Thù Thất Lợi liền thưa Phật rằng: Cúi xin Như Lai dùng sức thần thông hộ trì Bát nhã Ba la mật đa trụ lâu thế gian nhiêu ích tất cả.
Khi ấy, Phật tức hiện sức thần thông lớn, làm cho các núi đại địa thế giới Tam thiên đại thiên đây sáu phản rung động, lại hiện mỉm cười phóng ánh sáng lớn soi khắp thế giới Tam thiên đại thiên.
Mạn Thù Thất Lợi bèn thưa Phật rằng: Ðấy tức tướng Như Lai hiện sức thần thông hộ trì Bát nhã Ba la mật đa trụ lâu thế gian nhiêu ích?
Phật nói: Như vậy, như ngươi đã nói. Ta dùng thần lực hộ trì Bát nhã Ba la mật đa pháp ấn vô thượng cho lâu trụ đời nhiêu ích hữu tình. Chư Phật Thế Tôn thuyết thắng pháp rồi, lẽ vậy đều khởi sức đại thần thông hộ trì pháp ấy khiến trụ thế gian, khiến các thiên ma chẳng thể làm gì được, các bọn ác nhân chẳng thể làm gì được, các bọn ác nhân chẳng thể hủy báng được, tất cả ngoại đạo hết lòng sợ hãi. Nếu có kẻ tinh siêng tu học pháp đây, tất cả chướng nạn không chẳng tiêu diệt.
Khi Ðức Bạc Già Phạm Thế Tôn thuyết kinh này rồi, tất cả chúng Bồ tát Ma ha tát, Mạn Thù Thất Lợi mà làm dẫn đầu và Bí sô thảy bốn bộ đại chúng, trời, rồng, dược xoa, a tố lạc thảy, tất cả chúng hội nghe Phật đã thuyết đều vui mừng lớn tín thọ phụng hành.
