15 - CÂY CỐI XAY
( Dàng xay, Kim hoa thảo, Quỳnh ma)
Cối xay còn gọi Dàng xay,
Là cây làm thuốc xưa, nay vẫn dùng.Bộ phận làm thuốc nói chung:
Gồm: Thân, cành, lá, cuối cùng quả, hoa.
Bốn mùa thu, hái về nhà,
Dùng tươi càng tốt, hay là sấy khô.
* *
Tính bình, vị ngọt ăn “ vô” ( vào),
Thanh nhiệt, giải độc, tha hồ tán Phong.
Thăng thanh, giáng trọc bên trong,
Lợi tiểu, hoạt Huyết, song song hoá Đờm.
* *
Chữa người sổ mũi sớm hôm,
Sốt cao, đầu nhức, tiểu luôn nước vàng.
Đái dắt, đái ít, nước khan,
Mang tai viêm nhiễm, nên càng ù tai.
* *
Chữa nhọt, rắn cắn rất tài,
Lá tươi giã dập, đắp hai ba lần.
Rễ giúp trấn tĩnh tinh thần,
Trừ Phong, hạ sốt, bệnh dần phải lui.
Một số bài thuốc từ cây Cối xay chữa bệnh sau:
1- Chữa cảm sốt, nhức đầu do Phong nhiệt: Cây Cối xay 12~ 16g; Kim ngân hoa 12g; Lá tre, Bạc hà, Kinh giới, mỗi vị 6 ~ 8 g, sắc uống, ngày 2 lần trước bữa ăn.
2- Chữa sốt vàng da, phụ nữ sau khi sinh bị cảm Phong nhiệt: Cây Cối xay; Nhân trần, mỗi vị 12~ 16g, sắc uống, ngày 2 lần trước bữa ăn.
3- Chữa sốt phụ nữ sau khi sinh bị phù thũng: Cây Cối xay 20~ 30g; ích mẫu 12 ~ 16g, sắc uống, ngày 2 lần trước bữa ăn.
4- Chữa bí tiểu tiện, tiểu rắt, tiểu buốt: Cây Cối xay 20~ 30g, Rễ Cỏ tranh 20g, Râu ngô 12g, cỏ Mần trầu 8g, Rau má 6g, sắc uống, ngày 2 lần trước bữa ăn.
5- Chữa vết thương trầy xước, bầm tím: Lá cây Cối xay tươi 20~ 30g, sắc uống, ngày 2 lần trước bữa ăn.
6- Ngoài cây Cối xay làm thuốc giảm đau ra, còn làm thuốc để nhuận tràng, trị bệnh Phổi, thuốc an thần; Hoa còn được sử dụng để làm tăng tinh dịch cho nam giới…
Là cây làm thuốc xưa, nay vẫn dùng.
