Hơi thở đóng một vai trò quan trọng trong cuộc sống tỉnh thức. Rất nhiều người khởi sự luyện tập nếp sống tỉnh thức bằng cách đếm hơi thở. Tuy nhiên, nếu có thể thì tốt hơn nên áp dụng phương pháp theo dõi hơi thở thay vì là đếm.

Hơi thở là biểu hiện của sự sống. Hơn thế nữa, cảm xúc của chúng ta cũng gắn liền với hơi thở. Khi chúng ta vui, buồn, giận dữ hay bực tức, thanh thản hay gấp rút... những điều ấy cũng đều được biểu lộ qua hơi thở. Vì thế, tôi gọi hơi thở là nhịp điệu của cuộc sống. Theo dõi hơi thở với sự tỉnh thức, chúng ta nhận biết được sự sống đang tồn tại trong ta và quanh ta. Vì thế, có thể nói đây là phương pháp đơn giản, dễ dàng nhất để duy trì chánh niệm.

Khi thực hành sống tỉnh thức, chúng ta không còn nhìn vào cuộc sống bằng sự chia cách, tách biệt nữa. Ta biết rằng bản thân ta và những gì đang diễn ra quanh ta có những mối liên hệ, gắn bó mật thiết không chia tách. Vì thế, sống tỉnh thức không chỉ là nhận biết những gì đang diễn biến trong tư tưởng, cảm xúc, mà còn là luôn tỉnh thức với tất cả những gì xảy ra trong cuộc sống.

Với sự theo dõi hơi thở, chúng ta hòa nhịp bản thân với cuộc sống quanh ta. Mỗi việc ta làm đều có sự nhịp nhàng, hòa điệu. Và thật ra thì chính mối tương quan nhịp nhàng giữa động tác với hơi thở còn giúp cho ta làm việc được lâu bền và hiệu quả hơn nữa.

Khi làm việc, nếu biết phối hợp những động tác của mình với hơi thở, bạn sẽ lâu mệt hơn. Điều này đã được những người dân lao động biết đến từ lâu, vì thế mới sản sinh những câu hò, điệu hát khác nhau trong lao động. Khi người ta lao động và hò hát, chính hơi thở bao giờ cũng là yếu tố nhịp nhàng để quyết định tốc độ của động tác.

Hơi thở cũng là thước đo sự mệt nhọc của cơ thể. Trong bất kỳ hoàn cảnh nào, bạn cũng không nên làm việc cho đến lúc hơi thở trở nên hổn hển, mất đi sự đều đặn. Thân thể khỏe mạnh là một phương tiện tốt để giúp chúng ta đạt đến một cuộc sống hạnh phúc, nhưng bản thân nó cũng chính là một phần trong cuộc sống mà chúng ta phải biết trân trọng. Chúng ta không nên đối xử tồi tệ cho dù là với thân thể của chính mình. Một số người khi cần nỗ lực để đạt đến điều gì thì bất chấp cả việc vắt kiệt sức lực. Điều đó vừa là bất công mà cũng vừa là thiếu khôn ngoan, và không thể đưa đến một cuộc sống thật sự hạnh phúc.