… Bấy giờ trong tiến trình ngược lại, từ Ánh Sáng của Cái Chết, Sự Đạt Đến, Tăng Trưởng và Xuất Hiện sẽ lần lượt sanh khởi. Khi khí đã ngủ bắt đầu chuyển động, Ánh Sáng của Đạt Đến sẽ khởi dậy ; và tức thời sau đó, những Ánh Sáng của Tăng Trưởng và của Xuất Hiện đi tiếp theo. Bấy giờ tám mươi tư tưởng phân biệt sẽ sanh khởi, và kết quả là mọi biểu lộ huyễn ảo của Trung Ấm sẽ xuất hiện…

Một câu hỏi tranh luận thường được đặt ra ở đây : “Thân thể và khuôn mặt của người ở trong Trung ấm như thế nào ?” Theo hai anh em Vô Trước và Thế Thân, chúng mang hình dáng của tái sanh sắp tới. Nhưng những vị khác lại nói chúng giống như thân thể và khuôn mặt của kiếp vừa qua. Nhưng theo các bậc thầy truyền dòng thì những giai đoạn đầu của Trung ấm thân và mặt của người đó giống như kiếp vừa qua, rồi chúng dần dần phai nhạt cho đến những giai đoạn sau của Trung ấm chúng có hình dáng của tái sanh sắp tới. Lý thuyết này không chỉ hợp lý mà còn phù hợp với kinh điển. Nhiều kinh chỉ rõ sự hiện hữu của “thân thói quen” trong Trung ấm được tạo hình theo kiếp vừa qua. Đại Bình Giảng về Tantra Kalachakra cũng đồng ý như vậy. Điểm này sẽ hoàn toàn rõ ràng nếu chúng ta lấy những giấc mộng làm thí dụ. Trong mộng, vì suy nghĩ theo thói quen, chúng ta không thay đổi mặt mày và hình dạng. Cũng như vậy, những tư tưởng theo thói quen của người ta sẽ tiếp tục duy trì hình dạng của người đó trong phần đầu của Trung ấm, và chỉ về sau, khi những tư tưởng thói quen của đời trước đã nhạt đi thì mới xuất hiện một hình dạng mới giống như tái sanh sắp tới.

Người ở trong Trung ấm có đầy đủ tất cả các giác quan và có thể du hành bất kỳ nơi đâu không ngăn ngại, trừ nơi người ấy sẽ phải tái sanh. Nó có một số năng lực siêu nhiên thuộc sanh tử, ăn bằng hương thức ăn, và có thể thấy những họ hàng bà con đang ở trong Trung ấm.

Nếu người ở trong Trung ấm phải tái sanh vào những cõi khổ, nó sẽ có một thị kiến về bóng tối thăm thẳm, hay một đêm mưa tối tăm… Nếu nó sanh vào cõi sung sướng, nó sẽ thấy một ánh sáng trắng tỏa chiếu như mặt trăng…

Kinh khác có nói : “Những người sanh vào Địa ngục sẽ thấy mọi sự vật màu nâu đen như gỗ cháy ; những người sanh vào cõi quỷ đói sẽ thấy những màu khói ; những người sắp sanh vào cõi trời sẽ thấy ánh sáng màu kim loại vàng ; những người sanh vào cõi trời sắc giới thấy màu trắng… và những người sanh vào cõi trời vô sắc sẽ không có kinh nghiệm Trung ấm mà sẽ tái sanh vào cõi vô sắc lập tức sau khi chết… Tuy nhiên có nói rằng những chúng sanh ở cõi trời vô sắc phải sanh lại trong những cõi thấp thì sẽ lại kinh nghiệm Trung ấm…”

Khi nguyên tố Đất bị biến động, người trong Trung ấm nghe những tiếng như sấm nổ ; khi nguyên tố Nước bị biến động nó nghe tiếng trầm trầm của sóng biển ; khi nguyên tố Lửa, nó nghe tiếng gầm rú của một khu rừng bốc cháy ; và khi nguyên tố Gió, nó nghe tiếng gào thét của bão tố…

Ba độc tham, sân, si làm cho người ở trong Trung ấm có nhiều loại thị kiến màu trắng, đỏ và đen đáng sợ khiến nó rối bời. Những tư tưởng thói quen phóng chiếu thành những ma quỷ đến gần để làm hại nó.

Một người ở trong Trung ấm được nói là có những phẩm tính này :

(1) Thân nó không bị chướng ngại và không in bóng ; trong phút giây nó có thể đi đến những vùng ở xa.
(2) Những chúng sanh ở những cõi khác không thể chứng kiến những hành vi của nó.
(3) Nó có thiên nhãn và tha tâm thông.
(4) Nó không thấy mặt trời, mặt trăng và những ngôi sao.
(5) Nó thấy Tinh Thần Bẩm Sinh ghi giữ chi tiết mọi hành vi thiện ác đã làm trong đời trước.
(6) Dù thấy thức ăn, nó không thể hưởng trừ phi thức ăn đó được cúng cho nó.

Tuy có những diễn tả ở trên, khó xem chúng là tất yếu hay bất biến, vì nghiệp của mỗi người mỗi khác, và những biểu lộ của chúng thì cũng khác nhau nhiều. Trong nhiều cách, trạng thái Trung ấm giống như trạng thái Mộng – rất không vững bền và không xác định.

Độ dài tối đa của cuộc sống Trung ấm là bảy ngày, nhưng trong thời gian đó người ấy chưa tái sanh, nó sẽ “chết” hay rơi vào không biết để tái sanh tức thời trong Trung ấm thứ hai. Tiến trình này có thể lập lại bảy lần, tổng cộng là bốn mươi chín ngày.

Người trong Trung ấm yêu thích nơi chốn họ phải sanh ra khi vừa thấy nó.

Người nào tái sanh qua sự ẩm ướt hay hơi ấm sẽ thích thú khói và mùi hương.

Người tái sanh trong hình thức sâu bọ hay trứng sẽ cảm thấy ái dục mạnh mẽ và giận ghét đối với cả cha và mẹ khi thấy họ giao hợp. Người tái sanh làm người đàn ông sẽ yêu mẹ ghét cha, và làm đàn bà thì sẽ ngược lại. Ngay khi ái dục và giận ghét này sanh khởi, người trong Trung ấm liền rơi vào trạng thái không biết gì cả, và không nhận biết điều đó, nó sẽ tái sanh…

Người tái sanh vào một cõi trời sẽ thấy những nhà cửa tráng lệ, với chư thiên nam nữ và thích thú với chúng…

Người tái sanh vào những cõi khổ sẽ thấy nhiều thị kiến đáng sợ và cố gắng tránh một cách vô vọng. Nếu nó trốn vào một cái hang, một cái hố hay một cái cây, nó sẽ sanh làm thú ; nếu nó tránh vào một ngôi nhà sắt thì sẽ tái sanh vào địa ngục…

Khi người trong Trung ấm chết, nó cũng sẽ trải qua bốn giai đoạn của tiến trình tan rã, nghĩa là các khí lần lượt tan vào sự Xuất Hiện, sự Tăng Trưởng, sự Đạt Đến và Ánh Sáng Bổn Nguyên. Bấy giờ tiến trình ngược lại sẽ bắt đầu, từ Ánh Sáng Bổn Nguyên đến Đạt Đến, rồi đến Tăng Trưởng, đến Xuất Hiện, đến tám mươi tư tưởng phân biệt, đến nguyên tố khí, lửa, nước… cho đến khi thân tâm được hoàn thành.