Chương 11
Sự Sống - Cái Chết
&
Thực Hành
Bây giờ chúng ta quay trở lại văn bản của Longchenpa :
Cuối cùng không bao giờ vượt quá
Giới hạn Pháp bằng bất cứ hành động nào .
Hãy chinh phục tâm thức ;
Và không thực hiện bất cứ sai lầm nào với người khác .
Không bao giờ Vượt quá giới hạn Pháp bằng bất cứ hành động nào của thân vật lý , lời nói và tâm thức sẽ thực hiện như đã thấy ở trên . Khi vun trồng sự chú ý , tính mẫn tiệp và thái độ miệt mài bằng cách không làm hại bất cứ ai .
Và không chịu thua những loại thuốc độc của tâm thức ;
Cho dù chỉ một phút giây .
Hãy cống hiến ngày và đêm vào đức hạnh ;
Đây chính là trọng tâm ! .
Nhiều người ngày nay đã tự tổ chức suộc sống rất kỷ luật ,
Đây là điều rất quan trọng và là :
Tầm cở hoàn thiện trước tiên cho lợi ích riêng bạn trong cô đơn .
Như Longchenpa đã nhận xét : Ngày nay có rất nhiều người thường gặp khó khăn và tạo nhiều sự quấy rối . Thật sự không dễ gì thực hiện hạnh phúc cho người khác . Như vậy điều quan trọng hơn hết là : Trước tiên chúng ta nên rút vào qui ẩn để thực hiện lợi ích riêng cho chính mình . Để minh họa điều này tác giả nói :
Tương tự ;
Bất cứ con chim nào cũng không thể bay khi không có hai cánh .
Chúng ta không thể mang lại hạnh phúc cho người khác ;
Khi không sẵn có những chức năng nhận định cao nhất .
Vậy hãy miệt mài thiết lập lợi ích riêng cho chính mình ,
Trong khi đó vẫn nghĩ đến hạnh phúc của người khác .
Có nghĩa :
Không còn để những loại quỷ dữ đen tối của sự giải trí ;
Và bận rộn rơi vào sự lạm dụng người khác ,
Đây là điểm thật sự mấu chốt dùng để miệt mài trong thực hành . . .
Nếu những nỗ lực dành cho hạnh phúc người khác vẫn còn quá hời hợt . Và nếu chúng ta để rơi vào bẫy và lạc vào những sức mạnh sáng tạo của những gì gây chướng ngại của giải trí dung tục . Có nghĩa chúng ta uổng công tưởng tượng mình đang thực hành Pháp hay đang thực hiện điều gì đó có lợi cho người . Thật sự không phải như thế . Giống như cho rằng :Quả thật cao quí khi tất cả những điều này có thể xuất hiện . Trong khi chúng ta không làm gì lợi ích cả ! . Longchenpa gọi điều này là : Để những quỷ dữ đen tối của giải trí và bận rộn lạm dụng .
Thông điệp của vô thường và cái chết lúc nào cũng hiện diện ,
Thế thì ;
Đừng nên làm gì để hối hận trong giây phút lâm chung ! .
Trong cuộc sống . Chúng ta có thể thử tạo những ấn tượng để khoe khoang những thành tựu hay những đức tính nào đó . Cùng lúc lại che dấu những khuyết điểm riêng của mình . Điều này có thể sẽ vận hành đến một vài trường hợp và cũng có thể chúng ta thoát khỏi một vài việc nào đó thuộc hiện tượng . Nhưng khi đối diện với cái chết . Dạng đánh lừa này không thể vận hành . Không có quyền lực hay sức mạnh nào của xảo trí có thể dàn xếp những sự việc , sự giàu sang hay những phương tiện riêng biệt nào có thể đuổi cái chết .
Tuyệt đối không thể làm được gì cả . Khi cái chết gần kề , mỗi người chúng ta cần suy nghĩ sâu sắc và tự xem xét chính mình mà không rơi vào sự kiêu hãnh . Chúng ta phải tự hỏi : Tôi đã làm gì trong suốt cuộc sống của mình ? . Đến giờ sắp chết , tôi thật sự tin vào những gì ? . Và tôi đã hài lòng về những gì mình đã thực hiện ? . Nếu không có câu trả lời thỏa đáng cho tâm thức . Có nghĩa chúng ta thật sự đã sống một cách vô nghĩa . Theo công thức của Longchenpa :
Thế thì ;
Đừng nên làm gì để hối hận trong giây phút lâm chung ! .
Do đó , hãy xem xét thật kỷ tâm thức và chuẩn bị nó ngay từ bây giờ . Ở đây thành ngữ Tây tạng dùng để gọi sự chuẩn bị tâm thức là : Xem nó đễ dành uốn nắn và thật sẳn sàng như đang chuẩn bị một thửa ruộng để gieo những hạt mầm và giúp chúng đâm chồi . Hãy xem tiếp điều này :
Nếu ngay bây giờ phải chết ,
Chuyện gì sẽ xảy ra cho tôi ? .
Không có bất cứ chắc chắn nào cho đến cuối cùng ,
Cũng như không có chút chắn chắn nào những gì có thể xảy ra .
Nếu cứ mãi trải qua :
Những ngày và đêm dưới sự điều khiển của lầm lẫn và giải trí .
Chắc chắn sẽ hao phí sự tự do và những phẩm chất tốt của cuộc đời ;
Nhất là đã lấy mất đi tất cả những gì gọi là có ý nghĩa .
Như vậy ,
Hãy thiền định với ý nghĩa chủ yếu bằng cách
Rút lui vào sự cô độc .
Từ bây giờ, bạn có thật sự cần thiết lập một chiến thuật lâu dài . Nói cách khác , phải thực hành ngay từ bây giờ . Nếu chúng ta muốn thực hành một cách chắc chắn và lâu dài để đến mục tiêu cuối cùng .
Làm sao chúng ta có thể chắc chắn về mức đến của tương lai ?
Thế thì ;
Ngay từ bây giờ hãy miệt mài trong tinh thần mẫn tiệp ! .
Nên thưởng thức trọn vẹn thật sự những may mắn cực kỳ những gì được dành riêng cho cuộc sống của con người . Thân người quí báu này được cống hiến cho chúng ta dùng để thực hành Pháp và những gì nó sẽ mang lại cho chúng ta như : Sự tự do và tự mình sẽ cống hiến những gì thật sự có ý nghĩa cho người khác . Chính vì thế , kỹ thuật thiền định về tính vô thường là cần thiết nhất ; dùng để thúc đẩy chúng ta sử dụng tốt cơ hội . Câu trên cụ thể nói về lãnh vực của tính chất vô thường thứ hai . Có hai trình độ nói về vô thường :
1- Vô thường tế nhị :
Nói về sự thay đổi trong từng giây phút một .
2- Vô thường hiển nhiên :
Diễn đạt về sự thay đổi hiển hiện .
Chắc chắn cái chết sẽ tìm đến tất cả chúng ta . Một khi sinh ra , cái chết tất nhiên phải đến . Đó là điều thật cần thiết . Khi cái chết gỏ cửa . Cho dù chúng ta có giàu có hay sở hữu bao nhiêu đi nữa . Kể cả những mối quan hệ tốt như thế nào . Bạn nổi tiếng hay đạt được danh vọng bao nhiêu . Nhưng tất cả điều này không thể cứu được bạn .
Điều này hoàn toàn hiển nhiên . Khi chết , có thể chúng ta không ngưng hiện hữu như sự tàn phai của một đóa hoa . Nếu đã nhận ra sự rõ biết nối tiếp của con đường . Có thể bạn không còn tham gia vào cơ hội của kiếp sau . Nhưng riêng tôi nghĩ : Quả thật rất khó để tránh xa sự hiển nhiên về sự xuất hiện của cái chết .
Nhưng lý do nào bạn có thể tiến tới từ khước sự tái sinh . Sự nhận định này không thể nhất trí . Hay bạn chưa hề có những bằng chứng nào gọi là cụ thể ? . Có thể đây là lý do duy nhất của chúng ta . Nhưng sự từ khước sự hiển nhiên về cuộc sống tương lai sẽ đưa đến phủ định cơ hội về những kiếp trước . Điều này riêng đối với những nhân chứng đã nhớ lại kiếp trước một cách rất rõ nét lại không thể đúng .
Một vài người cũng có thể tiên đoán về kiếp sau của mình . Nhưng phải cho chúng ta cách này hay cách khác để có thể giải thích những hiện tượng này ? . Nhưng nếu có một vài lý do nào đó để tin vào sự hiện hữu của những kiếp trước . Chúng ta vẫn không tiến tới bao nhiêu để rút ra cơ hội tốt cho mình . Thực sự , cho dù bạn tin hay không . Tất cả những gì đòi hỏi được thỏa nguyện vẫn không là sự trải nghiệm riêng của chính mình . Nhưng tất cả chỉ có thể minh chứng và trấn an một vài nghi ngờ nào đó . Nhưng không phải là tuyệt đối khước từ .
Theo tôi nghĩ : Có thể không có bằng chứng nào được xem là có lợi về sự hiện thực của những kiếp trước . Tất cả những gì chúng ta có ở đây chỉ là những gì bất lợi . Hơn nữa , cũng không có bằng chứng chính xác nào khiến chúng ta thẳng thừng loại trừ cơ hội sẵn có . Hơn nữa tôi nghĩ : Từ chối sự hiện hữu của những kiếp trước và những gì thuộc về tương lai . Khiến chúng ta phải chấp nhận nguyên lý về sự hình thành không có nguyên nhân .Điều này buộc chúng ta phải cho rằng : Sức sáng tạo của vụ trụ là hồn nhiên và không đặt trên bất cứ nguyên nhân nào cả . Vì thế rất nhiều câu hỏi được đặt ra cho đến ngày hôm vẫn chưa thể tìm được câu trả lời .
Phải chăng nếu những kiếp trước và tương lai thật sự hiện hữu . Thông thường những khuynh hướng đức hạnh tạo ra từ bây giờ trong dòng rõ biết có thể có lợi ích nào đó . Vì những gì sẽ tồn tại và hướng về tương lai chính là sự rõ biết . Và những gì hiện giờ hữu ích với thân vật lý không thể hỗ trợ chúng ta trong tương lai .
Cho dù chúng ta chấp nhận hay không sự hiện hữu của những kiếp trước hay sau . Cái chết vẫn là vấn đề không ai muốn nó đến và lúc nào cũng làm chúng ta sợ hãi . Nhưng cho dù không muốn . Chắc nó vẫn phải đến . Chắc chắn sẽ có một biến cố đáng sợ xảy ra và làm chúng ta lo âu sợ hãi . Khi đã rõ biết về như thế . Tại sao không thể làm điều tốt nhất là chấp nhận và tự hòa hoãn với nó ngay từ bây giờ ? . Chúng ta nên chấp nhận : Cái chết là sự việc tự nhiên trong cuộc sống .
Tương tự , cần nhận rõ chúng ta sẽ già đi . Nếu từ chối và không chấp nhận sự thật . Cho dù không muốn nghĩ đến cái chết vì chuyện này quả thật không thể vui . Nhưng đến khi gần chết . Chúng ta sẽ hốt hoảng và bị tràn ngập bởi những sự sợ hãi . Ngược lại , nếu biết nghiền ngẫm sâu sắc về cái chết . Về những gì có thể gần với quá trình đưa đến cái chết .Với những dạng thức yên ổn trong tư tưởng : Quả thật thoải mái trong giây phút lâm chung . Như thế , những điều này có thể giúp chúng ta chuẩn bị và giới hạn những sợ hãi và lo âu vô ích .
Chúng ta có chấp nhận hay không chấp nhận kiếp trước và sau . Nhưng nếu biết chấp nhận một cách hiện thực về cái chết . Và lúc nào cũng nghiền ngẫm về nó . Vẫn là phương thức lành mạnh hơn hết . Vì nếu từ chối sự thật và không muốn nghĩ về cái chết . Chắc chắn đây là cách chuẩn bị đón nhận sự sợ hãi và đau khổ trong giây phút lâm chung .
Tuy chắc chắn là cái chết sẽ phải đến . Nhưng cái chết sẽ trong thời gian hoàn toàn bất định . Thế nên , không có gì phải lo nghĩ : Bao giờ nó đến . Điều nên nghĩ đến là : Những gì sẽ xảy ra cho chúng ta sau cái chết . Nhất là : Biết chuẩn bị cho hành trình của cái chết . Vì thế , đến lúc chết chúng ta sẽ thể hiện được tất cả những gì có thể trợ giúp trong giây phút lâm chung . Đây là phương cách tư duy về cái chết và sự diển tiến của cái chết . Bản văn viết tiếp :
Những biểu lộ đánh lừa của luân hồi như :
Những đường mòn chông gai đầy kinh hãi .
Vì thế ;
Hãy hằng tâm vào việc tìm những phương tiện để tự giải thoát .
Nếu giờ đây chúng ta vẫn tồn tại trong ảo tưởng ,
Mãi mãi về sau chúng ta sẽ tiếp tục lang thang trong ảo tưởng .
Bây giờ có cơ hội tuyệt vời là : Có được cuộc sống con người sẵn có tư do và mọi thứ vốn quí . Chắc chắn chúng ta có thể thực hiện được tất cả mọi vấn đề để đạt đến mục tiêu cuối cùng . Nếu không biết sử dụng đầy đủ cơ hội này . Chúng ta sẽ tự làm mất thời gian và hao phí những gì được cho là cơ hội may mắn . Vì thế mãi mãi vẫn còn lang thang trong ảo tưởng .
Vì vậy ;
Hãy đánh thức lòng kiên nhẫn và ghi nhớ điều này .
Quả thật khó để vượt qua biển cả những loại thuốc độc của tâm thức ,
Và biển lớn của sự bám chấp vào một bản ngã .
Thế nên ;
Từ nay hãy dự bị cho mình con thuyền những tự do và giàu sang ,
Hãy sử dụng nó không chờ đợi gì ở bến bờ kia ! .
Bây giờ nên giải thoát khỏi biển cả luân hồi do sức cuốn những loại thuốc độc của tâm thức làm dao động . Nhưng cũng rất khó để vượt qua biển cả bao la của sự bám chấp vào bản ngã - Nguồn duy nhất của tất cả những loại thuốc độc của tâm thức . Cơ hội đã cống hiến cho chúng ta những sự giải thoát và những quân chủ bài từ cuộc sống dành riêng cho con người . Vậy chúng ta phải biết cách sử dụng hoàn toàn tích cực để hoàn thành chuyến đò sang biển rộng .
Bây giờ ;
Với sức mạnh của những công đức .
Bạn có cơ hội quí hiếm để đi vào tỉnh thức - Con đường giải thoát .
Thế nên ,
Hãy cố tận thâm tâm làm nẩy sinh lợi ích và hạnh phúc ! .
Quả thực , những công đức tích lũy suốt nhiều kiếp , mang đến cơ hội tuyệt vời để chúng ta theo đuổi con đường giải thoát và toàn giác . Bây giờ khi đã có cơ hội có thể bảo đảm hạnh phúc cho nhiều kiếp về sau . Chúng ta nên tận thâm tâm đánh thức lòng kiên nhẫn , nhiệt tâm , chuyên cần , sự thành tựu lợi ích và hạnh phúc của chính mình một cách chuẩn xác .
Cuộc sống phù du thay đổi trong từng một phút giây ,
Nhưng chúng ta chuyên bị những sự giải trí lạm dụng ,
Vì thế vẫn trì hoãn những sự thực hành về đức hạnh .
Trong khi dành mọi thời gian cho những bận rộn . Nhất là xem nó hình như cực kỳ quan trọng đối với chúng ta . Nhưng thật ra hoàn toàn vắng bặt ý nghĩa . Vì cuộc sống chỉ như chiếc thoi đưa . Những sự giải trí lúc nào cũng lôi cuốn và đánh lừa không ngừng trong mọi thời gian . Thế nên chúng ta mãi trì hoãn những hoạt động đức hạnh .
Cuộc sống không hề dừng lại . Riêng chúng ta dành quá nhiều thời gian lao vào sinh kế , xây dựng nghề nghiệp bỏ quên những thực hành tâm linh . Chúng ta dành nhiều thời gian cho công việc . Thức sớm và làm khuya và lạm dùng thời gian nên vô tình giảm thiểu sự thực hành tâm linh . Như thế ngày càng lơ là và xem nhẹ tầm quan trọng của thực hành . Nên cứ thế sự việc cứ lạnh lùng trôi qua .
Ngồi quá lâu trong ảo tưởng
Về phương diện nền tảng . Ảo tưởng không gì khác những nguyên nhân như : Sự nắm bắt hiện thực nội tại và bản ngã . Cả hai thái độ này đều cứng rắn không lay chuyển như kim cương ẩn tàng trong tâm thức mọi người . Cho đến nay , chúng ta vẫn xem đây như nơi trú ngụ an toàn nhất . Thật sự không riêng một sinh vật nào . Kể cả những loài côn trùng nhỏ nhất . Tất cả đều mong muốn hạnh phúc . Nhưng vì nắm bắt hiện thực nội tại và sự bám chấp bản ngã vẫn được xem là nơi trú ngụ an toàn . Nên sự xác tín và hạnh phúc không bao giờ xuất hiện .
Vào giai đoạn này . Bạn có thể nhìn những khuyết điểm của sự bám chấp vào bản ngã .Người ta đã chứng minh thái độ tin chắc vào bản ngã không thật sự hiện hữu là hoàn toàn sai lầm . Và đã giải thích rõ vì sao sự bám chấp này lại là nguồn gốc của mọi sợ hãi luân hồi . Bây giờ bạn có thể nhận biết mình đã đặt tất cả lòng xác tín vào nắm bắt hiện thực nội tại và bám chấp đến đâu . Hiện giờ tất cả những gì bạn đã thực hiện ngay bây giờ là :Phải buông bỏ hoàn toàn thân và tâm thức . Nhất là phải chọn một thái độ mới hoàn toàn khác biệt .
Trong từng phút giây chúng ta chỉ là :
Trò chơi cho những loại thuốc độc của tâm thức .
Từ quá lâu chúng ta đã hằn sâu trong những thói quen ( quán tính ) của những hành động tiêu cực . Nhất là bị nhiễm ô bởi những loại thuốc độc của tâm thức và thiếu tâm thức tự chủ đến độ quá gần với bản năng ( Vô minh căn để ) và giờ đây nó đã gần như trở thành bản chất thứ hai .
Và ngay cả khi dành ưu đãi cho những :
Hành động công đức và đức hạnh ,
Nhưng cũng khó khăn phát triển .
Thực hành đối trị với tính tiêu cực để những hành động đức hạnh mang hạnh phúc đến cho chúng ta . Nhưng hình như , đối với chúng ta đây như là một cuộc chiến . Vì cần phải lội ngược dòng . Và những hành động tiêu cực lúc nào cũng tác động và cuốn chúng ta mãi trôi theo dòng .
Do đó hãy dự báo ;
Những nguy cơ xuất phát từ những hành động đã làm .
Thế nên ,
Ngay bây giờ chúng ta nên sử dụng một cách nỗ lực ;
Để có thể tự bảo đảm cho mình một hạnh phúc lâu dài .
Thật sự ;
Không chút mảy may hoan hỉ nào trong trạng thái luân hồi .
Và những nỗi đau khổ trong cuộc sống có điều kiện ;
Khi chúng ta bắt đầu biết nghĩ đến sẽ rất khó chịu nỗi .
Vì vậy ,
Hãy ứng dụng ngay từ bây giờ những phương tiện giải thoát .
Nắm bắt hiện thực nội tại và bám chấp vào bản ngã là nguồn gốc và thống trị những nỗi đam mê . Khi còn nằm dưới quyền lực của chúng . Chúng ta sẽ tiếp tục chịu đựng vô số những hình thức đau khổ nối tiếp đến tận cùng vũ trụ . Điều này sẽ nhận được rõ ràng khi quan sát trải nghiệm đã có trong cuộc sống .
Tận thâm tâm phải hướng đến mục tiêu chủ yếu ,
Kinh nghiệm trong cuộc sống như thú tiêu khiển tạm thời ;
Không thể mang lại lợi ích lớn cho chúng ta .
Bạn cần nắm bắt cơ may mắn trong cuộc đời và thật sự kiên trì ;
Cũng có thể chỉ cần thực hành Pháp từng lúc trong suốt vài tháng hay nhập thất trong vòng ba năm vẫn đủ để đưa đến sự tỉnh thức toàn diện .
Nhưng phải thật sự kiên trì suốt thời gian gần như vô tận ;
Để đạt đến mục tiêu cuối cùng của sự giải thoát và toàn giác .
Do đó ,
Hãy phát triển trạng thái mệt mỏi với tất cả những gì tạm thời .
Nhất là ;
Không để bị phân tâm bất cứ giây phút nào ,
Hãy phát triển sự nhiệt tâm không kể thân mạng trong thực hành .
Nếu thực hiện điều này ngay từ lúc khởi đầu ,
Chắc chắn bạn sẽ đạt nhanh chóng điều kiện của đấng tối ưu .
Khi hoàn thành lợi ích cho riêng mình ,
Lợi ích cho tất cả mọi người sẽ tiếp nối một cách tự nhiên .
Và bạn sẽ tìm thấy con đường tối thượng ,
Giải thoát tất cả những định mệnh thuộc quyền lực luân hồi .
Nếu tất cả những hành động đều thích ứng theo Pháp ,
Bạn có được sự hỗ trợ như ý để đạt đến Tỉnh thức toàn diện
