Còn gọi “ Ngải tím, Nghệ đen,
Tam nại, Bồng truật” thuộc tên họ Gừng.
Ngải tím, loại cỏ cao chừng:
Khoảng một mét rưỡi, thường từng mét hai.
* *
Thân rễ hình nón kéo dài,
Có khía chạy dọc, củ ngoài toả ra.
Hình như chân vịt đấy mà,
Thân cây mẫm chắc, nhìn là thấy ngay.
* *
Nga truật làm thuốc rất hay,
Là rễ Ngải tím, xưa nay thường dùng.
Tính ôn, cay, đắng nói chung,
Đông y sử dụng, cũng dùng Tây y.
* *
Tác dụng hành Khí mỗi khi,
Phá Huyết, tiêu tích những gì khó tiêu.
Giúp cho ăn uống nhanh tiêu,
Chữa khi đau bụng, dùng nhiều khỏi ngay.
* *
Phụ nữ kinh bế lâu ngày,
Hoặc khi bụng trướng, thuốc này chữa luôn.
Chữa người lợm dọng buồn nôn,
Trẻ con bú sữa, bị nôn đem dùng./.
Một số bài thuốc chữa bệnh từ Nga truật:
1- Phá ứ, thông kinh: Chữa phụ nữ tắc kinh, bụng trướng đau, kinh có cục do Khí, Huyết kết trệ: Nga truật 10g, Thục địa 10g, Xuyên khung 10g, Bạch thược 10g, Bạch chỉ 10g; sắc uống ngày một thang, chia làm 3 lần uống.
2- Hành Khí, giảm đau: Chữa các chứng ngực, bụng đau; mạn sườn đau do Khí trệ, Huyết ứ: Nga truật, Tam lăng, Một dược, Nhũ hương, Khổ luyện tử, mỗi vị 10 g; sắc uống ngày một thang, chia làm 3 lần uống.
3- Tiêu thực, hoá tích: Chữa chứng thức ăn tích trệ, ngực bụng đầy trướng, nôn nước chua:
Bài thuốc:
Nga truật, Hạt cải, Trần bì,
Hồ tiêu, Hương phụ, Thanh bì, Sa nhân.
Tam lăng, Chỉ xác góp phần,
Hoàng liên, Lô hội nếu cần gia thêm.
Mỗi vị từ 8 ~ 10 g, sắc uống ngày một thang, chia làm 3 lần uống.
Kiêng kỵ: Nga truật và Tam lăng tác dụng phá Huyết, Phụ nữ có thai; những người thể hư, ốm nặng, không tích trệ cấm dùng.
